Сылан нэһилиэгэ

Улуу Кыайыы 40 сылыгар анаммыт памятник

Турар сирэ: Сылаҥ нэһилиэгэ

Тутуллубут сыла: 1985 с.

Автор: Яковлев Николай Иванович 

 “Албан Аат” сквера

Турар сирэ: Сылаҥ нэһилиэгэ

Тутуллубут сыла:  2016 сыл

«1941-45 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитин саллааттарыгар албан аат!» памятникТурар сирэ: ТүөйэТутуллубут сыла: 1985 с.Автордар: Беляев Н.Д.,  Пермяков М.МСаҥардыллыбыт: 2015 с.«1941-45 сс. Аҕа дойду сэриитин саллааттарыгар Албан аат!»  Турар сирэ:  Бэрэ Тутуллубут сыла: 1954 с.Автор: Дьячковский В.Н.Саҥардыллыбыт: 2015 с.

Улуу Кыайыы 20 сылыгар анаммыт өйдөбүнньүк

Аҕа дойду сэриитигэр кыттыбыт биир дойдулаахтар ааттара суруллубут, үс сэргэлээх памятник

Турар сирэ: Улахан Күөл

Тутуллубут сыла: 1965 с.

Автор: Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа , учуутал  Макаров И.К.

Саҥардыллыбыт: 2022 с.

Сылаҥ нэһилиэгэ Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларарыгар

   Аҕа дойду көмүскэлигэр Сылаҥ нэһилиэгиттэн 147 киһи сэриигэ, 15 киһи үлэ фронугар сылдьыбыттара. Уоттаах  сэрииттэн  69 буойун төрөөбүт алаастарыгар эргиллибэтэхтэрэ. Кинилэр  Россия улуу куораттарын Москваны, Ленинграды, Сталинграды босхолуур  улахан кыргыһыыларга, Курскай тоҕой  уоттаах сэриитигэр кыттыбыттара. Үгүс буойун Ильмен күөлгэ охтубута. Украинаны, Белоруссияны, Прибалтиканы, Европа дойдуларын фашистартан босхолообуттара.

                                  Сырдыгынан сыдьаайар Сылаҥмыт / [хомуйан оҥордо К.Г.Макарова]. — Дьокуускай : Компания «Дани Алмас», 2012. — 728с. 

Сэрииттэн кэлбэтэхтэрэ:

  1. Арепин Афанасий Иннокентьевич — 1909с.т. «Энгельс» колхоз. Комсомоллаах. 1943с. тохсунньу 19 күнүгэр Пищекомбинакка директордыы олорон барбыта. 1181-е СП түбэспитэ. Белоруссияҕа сэриилэһэ сылдьан 1943с.бэс ыйын 13 күнүгэр өлбүтэ.
  2. Башарин Михаил Захарович — 1924с.т. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр Дьокуускайтан барбыта. Младшай сержант. 58-е танканы утарар артиллерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1945с. тохсунньу 28 күнүгэр Илиҥҥи Пруссияҕа Кенигсберскай провинция Хериндорф дэриэбинэ иһин сэриигэ өлбүтэ. Кыһыл сулус орденнаах. Учуутал.
  3. Башарин Петр Захарович — 1916с.т. «Энгельс» колхоз. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр ыҥырыллыбыта.
  4. Башарин Семен Петрович — 1901с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. олунньу 5 күнүгэр бааһырыытыттан Ленинскэй куоракка сытан өлбүтэ.
  5. Быганов Гаврил Дмитриевич — 1918с.т. Комсомоллаах. 1941с. балаҕан ыйын 13 күнүгэр Ленинградскай уобалас Тоненскай оройуон Малиновка хутор иһин сэриигэ өлбүтэ.
  6. Варламов Алексей Афанасьевич — 1917с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 8ОЗ-с СП түбэспитэ. Челябинскай уобалас Тронще куоракка тыҥатынан ыалдьан эмтэнэ сытан өлбүтэ.
  7. Дьяконов Ванифатий Федорович —1911с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар райсоюз киин ыскылаатын сэбиэдиссэйинэн олорон ыҥырыллыбыта. Кавалерийскай чааска түбэспитэ. Калининскай уобалас Луковицковскай оройуон Высоково селоҕа буолбут сэриигэ 1942с. олунньу 17 күнүгэр өлбүтэ.
  8. Дьяконов Василин Михаилович-1921 с. «Комбайн» колхоз. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэрии хонуутугар сылдьан өлбүтэ.
  9. Дьячковский Алексей Алексеевич — 1923с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбы­та. 181-е воинскай чааска түбэспитэ, 1943с. кулун тутар 10 күнүгэр Харьков­скай уобалас Балашевскай оройуон Первомайскай село иһин сэриигэ өлбүтэ.
  10. Дьячковскай Гаврил Дмитрьевпч — 1916с.т. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр барбыта. 39974 воинскай чааска түбэспитэ. 1944с. кулун тутар 4 күнүгэр Эстонская ССР Сиргало дэриэбинэҕэ буолбут сэриигэ өлбүтэ.
  11. Дьячковская Николаи Афанасьевич — 1917с.т. «Комбайн» колхоз. 1942с. атырдьах ыйын 21 күнүгэр барбыта. 1943с. ыам ыйыгар сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  12. Макаров Алексей Николаевич — 1908с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. атырдьах ыйын 21 күнүгэр барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  13. Макаров Андрей Алексеевич — 1910с.т. «Комбайн» колхоз. 1942с. кулун тутар 30 күнүгэр Ленинградскай уобалас Старорусская оройуон Князеве дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  14. Макаров Андрей Петрович —1922с.т. ЧПУ студена. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр барбыта. 1943с. олунньуга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  15. Макаров Афанасий Павлович — 1923с.т. «Энгельс» колхоз. Райфо налого­вай агена. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Могилевский уобалас Бытовский оройуон Калинино дэриэбинэтигэр 1944с. олунньу 25 күнүгэр сэриигэ өлбүтэ.
  16. Макаров Афанасий Петрович — 1914с.т. ЧПУ выпускника. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 21-е туспа хайыһар биригээдэҕэ түбэспитэ. Бааһыран 3371 — ЭГ сыппыта. Калининскай уобалас Максатиха станциями 1943с. ыам ыйын 13 күнүгэр өлбүтэ.
  17. Макаров Василий Иванович I — 1906с.т. 1941с. Минпроска үлэлии олорон Дьокуускай куораттааҕы военкоматынан ыҥырыллыбыта. Эргиллибитэҕэ.
  18. Макаров Василий Николаевич — 1920с.т. Комсомоллаах. 1942с. бэс ый­ыгар Алаҕар оскуолатыгар учууталлыы олорон барбыта. 1943с. от ыйыгар сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  19. Макаров Гаврил Васильевич — 1915с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 2-е кавалерийскай корпус 136-е кавалерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1941с. ахсынньы 11 күнүгэр сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  20. Макаров Гаврил Семенович — 1920с.т. «Комбайн» колхоз. Учуутал. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. тохсунньу 3 күнүгэр Сызрань куоракка көмүллүбүтэ.
  21. Макаров Григорий Дмитрьевич — 1915с.т. «Комбайн» колхоз. Райфо агена. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  22. Макаров Дмитрий Яковлевич — 1907с.т. «Чолбон» колхоз. Райсоюз үлэһитэ. 1943с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  23. Макаров Егор Ильич — 1922с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  24. Макаров Егор Петрович —1920с.т. ЧПУ студена. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйын 14 күнүгэр барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  25. Макаров Иван Васильевич — 1912с.т. «Чолбон» колхоз. 68-с туспа суолу көрөр батальоҥҥа түбэспитэ. Бааһырыытытттан 1943с. ыам ыйын 25 күнүгэр Тула куоракка өлбүтэ.
  26. Макаров Иван Иванович И — 1910с.т. сельпо атыыЬыта. 1941с. барбыта. 1943с. балаҕан ыйын 15 күнүгэр госпитальга ыалдьан өлбүтэ.
  27. Макаров Иван Иванович III — 1912с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Младшай политрук. 112-с СД 416-с СП түбэспитэ. Бааһырыытыттан 3272-ЭГ эмтэнэ сытан 1942с. балаҕан ыйын 30 күнүгэр өлбүтэ.
  28. Макаров Иван Константинович — 1917с.т. «Комбайн» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  29. Макаров Иван Михайлович — 1915с.т. «Комбайн» колхоз председате­ля. комсомоллаах. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 358-с СД 1191-с СП түбэспитэ. Снайпер. Ленинградский уобалас Таммпра станциями 1944с. бэс ыйын 22 күнүгэр сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  30. Макаров Иван Михайлович — 1920с.т. Гражданский сэрии кыттыылааҕа. 1942с. атырдьах ыйыгар Дьокуускайтан барбыта. Сэриилэһэ сылдьан ыараханнык бааһыран аҥар атаҕын быстарбыта. Госпитальга сытан өлбүтэ.
  31. Макаров Иван Петрович — 1917с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 2-с кавалерийскай дивизия 136-с кавалерийскай полкаҕа түбэспитэ. Смоленский уобалас Теренино село иһин буолбут сэриигэ 1941с. ахсынньы 19 күнүгэр өлбүтэ.
  32. Макаров Ильи Николаевич — 1919с.т. «Комбайн» колхоз. Маслозавод маастара. Комсомоллаах. 1942с. балаҕан ыйыгар ыҥырыллыбыта. 1943с. кулун тутар 16 күнүгэр сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  33. Макаров Константин Егорович — 1915с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1944с. тохсунньуга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  34. Макаров Михаил Андреевич — 1909с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. атыр­дьах ыйыгар барбыта. 1944с. балаҕан ыйыгар сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  35. Макаров Михаил Кузьмич — 1919с.т. 1944с. кулун тутар 27 күнүгэр бар­быта. 1944с. бэс ыйыгар сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  36. Макаров Михаил Петрович — 1909с.т. Госстрах инспектора. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөлгэ буолбут сэриигэ өлбүтэ. Старорусскай оройуон залог дэриэбинэҕэ көмүллүбүтэ.
  37. Макаров Николаи Михайлович —1914с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. атыр­дьах ыйыгар барбыта. 38-с СД 1267-с СП түбэспитэ. 1942с. сэтинньи 17 күнүгэр сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  38. Макаров Николай Николаевич —1908с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар Намтан барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. Учуутал.
  39. Макаров Петр Васильевич — 1918с.т. «Коммунизм» колхоз. 64-с СД 440-с СП түбэспитэ. Смоленскай уобалас Сукиническай оройуон Монастыр­ская буда дэриэбинэҕэ буолбут кыргыһыыга бааһыран 1943с. кулун тутар 8 күнүгэр өлбүтэ.
  40. Макаров Петр Дмитриевич — 1918с.т. «Комбайн» колхоз. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 64-с гв. танковай биригээдэҕэ түбэспитэ. 1944с. тохсунньу 20 күнүгэр Винницкай уобалас Владиславчик селоҕа сэриигэ өлбүтэ.
  41. Макаров Петр Егорович — 1921 с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 263-с СД 997-с СП түбэспитэ. Ыалдьаи 1604-ЭГ эмтэммитэ. 1943с. алтынньы 31 күнүгэр Воронежский уобалас Борисоловск куоракка өлбүтэ.
  42. Макаров Прохор Афанасьевич — 1910с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 1943с. бэс ыйын 8 күнүгэр сэ­рии хонуутугар өлбүтэ.
  43. Макаров Семен Иванович — 1910с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр ыҥырыллыбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  44. Макаров Семен Степанович I — 1905с.т. «Комбайн» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 252-с СД 932-с СП түбэһэн Сталинград куораты көмүскэспитэ. 1943с. тохсунньу 8 күнүгэр Сталинградскай уобалас Б-Пасховатка дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  45. Макаров Семен Степанович II — 1911с.т. партия чилиэнэ. НКВД үлэһитэ. 1942с. кулун тутар 16 күнүгэр барбыта. 1943с. тохсунньуга өлбүтэ. Сталин­градскай уобалас 5 Курганов, оройуонугар көмүллүбүтэ.
  46. Макаров Степан Ильич — 1917с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. олунньу 20 күнүгэр Калинин­ский уобалас Палово дэриэбинэ иһин сэриигэ өлбүтэ. Онно көмүллүбүтэ.
  47. Никитин Федор Иванович — 1918с.т. 1941с. барбыта. 352-е СП түбэспитэ. 1944с. сэтинньи 8 күнүгэр сэриигэ өлбүтэ.
  48. Ноговицын Егор Михайлович — 1911с.т. «Энгельс» колхоз. Нарсуд үлэһитэ.1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1942с. кулун тутарга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  49. Ноговицын Иван Иванович — 1905с.т. 1941с. ыҥырыллыбыта. 372-е СД 1236-е СП түбэспитэ. 1942с. кулун тутар 28 күнүгэр Новгородскай уобалас Чудовскай оройуон Любино Поле дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  50. Ноговицын Семен Алексеевич — 1922с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтин. кэлин 282-е СД 872-е СП тубэһэн сэриилэспитэ. Ленинградскай уобалас Островскай оройуон Тузы дэриэбинэ иһин сэриигэ 1944с. от ыйын 18 күнүгэр өлбүтэ.
  51. Ноговицын Степан Иванович — 1912с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. Ыалдьан 5018- ЭГ эмтэммитэ. Москва куорат госпиталыгар сытан 1945с. олунньу 24 күнүгэр өлбүтэ.
  52. Платонов Егор Алексеевич — 1917с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. балаҕан ыйын 7 кунугэр барбыта. Курскай уобалас Персинь куоракка 1942с. олун­ньу 8 күнүгэр өлбүтэ.
  53. Платонов Иннокентий Константинович- 191 Ос.т. 1941с. барбыта. 1943с. олунньу 18 күнүгэр сэриигэ өлбүтэ.
  54. Платонов Николай Капитонович — 1910с.т. Чурапчы. Партия райкомун партийнай библиотекатыгар үлэлии олорон 1942с. балаҕан ыйыгар барбы­та. Партия чилиэнэ. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  55. Платонов Семен Федорович — 1921с.т. «Коммунизм» колхоз. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 23-с СД 68-с СП кыттыбыта. 1943с. бэс ыйын 28 күнүгэр сэрии хонуутугар сылдьан өлбүтэ.
  56. Сивцев Алексей Афанасьевич- 1920с.т. 1943с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. 1944с. сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  57. Сивцев Данил Иннокентьевич — 1913с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр кыттан 1943с. олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөлгэ бааһырбыта. Салгыы сэриилэһэн 1943с. ыам ыйын 16 күнүгэр Ленинградскай уобалас Старорусскай оройуон Зоостровьев дэриэбинэҕэ буолбут сэриигэ өлбүтэ.
  58. Сивцев Дмитрии Иванович — 1900с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 422-с СД 1326-с СП түбэспитэ. Сталинградскай уобалас Городищенскай оройуон Вибенка хуторга буолбут сэриигэ 1943с. тохсунньу 11 күнүгэр өлбүтэ.
  59. Сивцев Егор Игнатьевич — 1924с.т. 1941с. барбыта. 63-с гв СД 342-с СП түбэспитэ. 1942с. олунньуга Лениградскай уобалас Калыгинскай оройуон Кыһыл Бор бөһүөлэк иһин сэриигэ өлбүтэ.
  60. Сивцев Егор Игнатьевич — 1913с.т. 1943с. барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  61. Сивцев Иннокентий Иванович- 1910с.т. Учуутал. 1942с. бэс ыйыгар Горнай оройуонуттан ыҥырыллыбыта. 1942с. ахсынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  62. Сивцев Иосиф Герасимович — 1906с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. балаҕан ыйыгар ыҥырыллыбыта. 44721 -с воинскай чааска түбэспитэ. 1943с. от ыйын 15 күнүгэр Курскай уобалас Пересыпь станцияҕа сэриигэ өлбүтэ.
  63. Сивцев Николай Петрович — 1917с.т. «Энгельс» колхоз. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  64. Сивцев Павел Павлович — 1925с.т. 1942с. сайын Дьокуускайтан барбыта. 1945с. муус устар ыйга Германиями Кюстринь куорат иһин сэриигэ өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин II степенэ, Албан аат 3-е степенэ орденнардаах.
  65. Сивцев Самуил Николаевич — 1913с.т. Счетовод. Учуутал. 1942с. барбы­та. 1945с. кулун тутар 8 күнүгэр сулууспатыттан көҥүллэнэн баран ыалдьан өлбүтэ.
  66. Сивцев Федот Афанасьевич — 1900с.т. «Энгельс» колхоз. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 362-е СП түбэспитэ. 1943с. тохсунньу 11 күнүгэр Ростовскай уобалас Россошанский оройуоҥҥа буолбут сэриигэ өлбүтэ.
  67. Слепцов Николай Филиппович I — 191 бс.т. «Энгельс» колхоз, Комсомоллаах. 1943с. олунньу 19 күнүгэр барбыта. 1181-е СП түбэспитэ. Сэриилэһэ сылдьан ыалдьан 3787- ЭГ сыппыта. 1944с. олунньу 9 күнүгэр Молотов куоракка ыалдьан өлбүтэ. Эргэ кладбищеҕа көмүллүбүтэ.
  68. Трофимов Петр Егорович — 1920с.т. 1942с. ыҥырыллыбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  69. Чепалов Павел Егорович — 1943с. ыҥырыллыбыта. 33118-е полевой почтаҕа түбэспитэ. 1944с. муус устар 10 күнүгэр Одесскай уобалас 1-гы Арабой дэриэбинэтигэр сэриигэ өлбүтэ.

Тыыннаах эргиллэн кэлбиттэрэ:

  1. Аммосов Афанасий Митрофанович — 1909с.т. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. 21-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. Кэлин 261 -с СП түбэһэн бааһырбыта. 1944с. муус устарга эргиллибитэ. 1979с. өлбүтэ.
  2. Аммосов Дмитрий Афанасьевич — 1900с.т. 1944с. бэс ыйын 16 күнүгэр барбыта. 458-е, 1129-е СП түбэспитэ. Бааһырбыта. 1945с. балаҕан ыйыгар кэлбитэ. 1960с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  3. Аммосов Егор Лонгинович — 1915с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 368-е горнострелковай полкаҕа түбэспитэ. Бааһырбыта. 1946с. от ыйыгар эргиллибитэ. 1982с. өлбүтэ.
  4. Аммосов Николай Афанасьевич — 1915с.т. Комсомоллаах. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 348-е СД 1172-е СП түбэспитэ. 1942с. бааһыран 3963-ЭГ сыппыта. 1942с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. 1943с. өлбүтэ.
  5. Аммосов Николай Дмитриевич (Дмитрий тороппут уола) — 1924.с.т. ком­сомоллаах. 1943с. тохсунньу 19 күнүгэр барбыта. II Белорусский фроҥҥа водолазник бааһырыытынан сэриигэ киирбитэ. Сулууспалаан бүтэн Киев куоракка олорбута. 1988с. өлбүтэ. Кыһыл сулус орденнаах.
  6. Аммосов Николай Иванович — 1920с.т. 1944 с. бэс ыйын 16 күнүгэр бар­быта. (Дьокуускайтан). 980-е 912-е СП түбэспиэ. 1948 с. алтынньыга кэлби­тэ. Дьокуускайга өлбүтэ.
  7. Васильев Гаврил Гаврильевпч — 1917с.т. 1941 с. атырдьах ыйын 11 күнүгэр барбыта. 136-е кавалерийскай полкаҕа тубэспитэ. 1942с. от ыйыгар бааһыран кэлбитэ. 1984с. өлбүтэ.
  8. Говоров Алексей Алексеевич — 1919с.т. Райштат инспектора. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 323-с СП түбэспитэ. Бааһыран 2129-с ЭГ эмтэммитэ. 1944с. ыам ыйыгар эргиллибитэ. 1995с. өлбүтэ.
  9. Говоров Лев Алексеевич — 1907с.т. 1942с. Ааллаах-Үүнтэн барбыта. 1945с эргиллибитэ. 1945с. алтынньыга өлбүтэ.
  10. Говоров Прокопий Прокопьевич — 1902с.т. 1941с. Уус-Майаттан барбы­та. 1945с. кэлбитэ. 1967с. Аллараа кураанах бөһүөлэгэр олорон өлбүтэ.
  11. Дьяконов Николай Акимович 1 — 1925с.т. ЧПУ студена. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 36-с ОМСД, 20-с туспа ротаҕа түбэспитэ. Япо­ния сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. кэлбитэ. 2008с. өлбүтэ.
  12. Дьяконов Николай Федорович — 1917с.т. ЧПУ студена. 1942с. балаҕан ыйыгар барбыта. 19-с хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1945с. ыалдьан эргиллибитэ. 1947с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  13. Дьячковскай Алексей Михайлович — 1905с.т. 1943с. ыам ыйыгар Кэбэ-эйиттэн барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1971с. өлбүтэ. («Иэдээн эҥэрдэспит сыллара» кинигэттэн).
  14. Дьячковскай Афанасий Михайлович — 1922с.т. Нарсуд улэһитэ. Комсо-моллаах. 1942с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр барбыта. 69-с саппаас полкаҕа сылдьан ыалдьыбыта. 1943с. ыалдьан төннүбүтэ. Ол сыл өлбүтэ.
  15. Дьячковскай Афанасий Николаевич — 1914с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 127-с, 54-с СП кыттыбыта. Москва куорат тула, Старай Руссаҕа сэриилэспитэ. 5 төгүл бааһырбыта. 1944с. ахсынньыга эр­гиллибитэ. 1985с. өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин II степенэ орденнаах. 3157 — ЭГ эмтэммитэ.
  16. Дьячковскай Дмитрий Федорович — 1918с.т. Партия чилиэнэ. Редакция үлэһитэ. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1985с. өлбүтэ.
  17. Дьячковскай Георгий Иванович — 1911с.т. ЯНВШ выпускнига. 1942с. олунньу 23 күнүгэр Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта. Сэрии кэнниттэн эргиллэн кэлэн Дьокуускайга олохсуйбута. Кэлин онно өлбүтэ.
  18. Дьячковскай Егор Абрамович — 1916с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбы­та. 232-с СП түбэһэн Москва анныгар сэриилэспитэ. 2 төгүл бааһырбыта. 1942с. от ыйыгар бааһырыытынан кэлбитэ. 1983с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  19. Дьячковскай Николай Алексеевич — 1921с.т. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар Кэбээйи оройуонуттан барбыта. 888-с саппаас полкаҕа түбэспитэ. 1944с. ыам ыйыгар эргиллибитэ. 1995-с өлбүтэ.
  20. Дьячковскай Семен Николаевич — 1926с.т. 1944с. бэс ыйын 1 күнүгэр Нам оройуонуттан барбыта. 278-с 853-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1950м. тохсунньуга кэлбитэ. 2003с. өлбүтэ.
  21. Дьячковскай Прокопий Спиридонович II — 1908с.т. 1943с. барбыта. 1944с. төннүбүтэ. 60-с сылларга өлбүтэ.
  22. Макаров Алексей Трофимович — 1922с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар бар­быта. 545-с СИ түбэһэн Донской фроҥҥа кыттыбыта. 1943с. бааһырбыта. 1943с. ыам ыйын 26 күнүгэр кэлбитэ. 1995с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэ­тээллээх.
  23. Макаров Афанасий Акимович — 1924с.т. 41 ГУ выпускнига. Комсомолла­ах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Чурапчы орто оскуолатын учуутала. 649-с СП түбэспитэ. Младшая сержант. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. кэлбитэ. 1983с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  24. Макаров Афанасий Михайлович — 1918с.т. Партия чилиэнэ. 1942с. ыҥырыллыбыта. 338-с СД 910-с артиллерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1945с. бааһырбыта. 1945с. кэлбитэ. 1956с. өлбүтэ.
  25. Макаров Василий Алексеевич I — 1924с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 57-с СД 293-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. кэлбитэ. 1994с. өлбүтэ.
  26. Макаров Василий Алексеевич II — 1925с.т. 1943с. ыам ыйыгар барбыта. 85-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. кэлбитэ. Дойдутугар олорон 2007с. өлбүтэ.
  27. Макаров Василий Иванович II-1908с.т. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 91-с саппаас полкаҕа сылдьыбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1980с. өлбүтэ.
  28. Макаров Василий Федорович — 1905с.т. 1943с. бэс ыйыгар Намтан бар­быта. 67-с СП түбэспитэ. 1945с. кулун тутарга ыалдьан эргиллибитэ. 1978с.өлбүтэ.
  29. Макаров Гаврил Иннокентьевич — 1901 с.т. «Коммунизм» колхоз. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 16- сапернай биригээдэҕэ түбэспитэ. 1945с. атыр­дьах ыйыгар кэлбитэ. 1972с. өлбүтэ «Варашаваны босхолооһун». «Берлини ылыы иһин» мэтээллээх.
  30. Макаров Георгий Николаевич — 1918с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 368-с СП түбэспитэ. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1945с. кэлбитэ. Кэлин өлбүтэ.
  31. Макаров Григорий Иванович- 1906с.т. «Комбайн» колхоз. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 190-с горноминометнай полкаҕа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1945с. кэлбитэ. 1975с. өлбүтэ.
  32. Макаров Дмитрий Егорович — 1926с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1949с. кэлбитэ. 1980с. өлбүтэ.
  33. Макаров Дмитрий Илларионович — 1923с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбы­та. 649-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. кэлбитэ. 1998с. өлбүтэ.
  34. Макаров Дмитрий Михайлович — 1907с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 403-с СП түбэспитэ. 1942с. бааһырбыта. 1943с. төннүбүтэ. 1980с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Сталинград обороната» мэтээллэрдээх.
  35. МакаровДмитрпйПстровпч-1912с.т. 1941с. барбыта. 1942с. бааһырбыта. 3960-с ЭГ эмтэммитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1947с. өлбүтэ.
  36. Макаров Дмитрий Степанович — 1917с.т. ЧПУ выпускнига. 1942с. бэс ыйыгар Орджоникидзе оройуонугар учууталлыы олорон барбыта. Капитан. 779-с СД 45-с Зенитнэй-пулеметнай ротаҕа түбэспитэ. 1945с. эргиллибитэ. 1990с. олунньуга өлбүтэ.
  37. Макаров Дмитрии Федорович — 1917с.т. 1941с. ыҥырыллыбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1972с. өлбүтэ.
  38. Макаров Егор Алексеевич — 1921с.т. 1943с. барбыта. Младшай сержант. 644-с СП түбэспитэ. 1946с. ыам ыйыгар кэлбитэ. 1994с. өлбүтэ.
  39. Макаров Егор Акимович — 1917с.т. 1944с. бэс ыйыгар барбыта, 393-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. ыам ыйыгар кэлбитэ. 1997с. өлбүтэ.
  40. Макаров Егор Иванович — 1925с.т. «Комбайн» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1993с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  41. Макаров Егор Максимович — 1924с.т. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. 6062-с воинскай чааска кыттыбыта. 1945с. балаҕан ыйыгар кэлбитэ. 2006с. өлбүтэ.
  42. Макаров Егор Николаевич — 1915с.т. 1943с. барбыта. 1946с. эргиллибитэ. 2001с. Бүлүүгэ олорон өлбүтэ.
  43. Макаров Иван Петрович — 1912с.т. 1943с. Кэбээйиттэн барбыта 1944с.эргиллибитэ. 1985с. өлбүтэ.
  44. Макаров Иван Осипович — 1918с.т. 1943с. барбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1954с. өлбүтэ.
  45. Макаров Иннокентий Кузьмич — 1925с.т. ЧПУ студена-выпускнига. Комсомоллаах. 1943с. атырдьах ыйыгар барбыта. 393-с СД 103-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1945с. контузия ылбыта. 1950с. эргиллиби­тэ. Учуутал. 1993с. өлбүтэ.
  46. Макаров Михаил Иванович — 1923с.т. Комсомоллаах. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр барбыта. 1310-с воинскай чааска түбэспитэ. 1943с. бааһыран 1718- ЭГ эмтэммитэ. 1943с. төннүбүтэ. 1951с. өлбүтэ.
  47. Макаров Михаил Петрович — 1909с.т. 1941с. ахсынньыга барбыта. 125-с 43-с түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 1951с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Праганы босхолооһун», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх.
  48. Макаров Николай Егорович — 1924с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 107-с туспа артиллерийскай батальоҥҥа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. эргиллибитэ. 1990с. өлбүтэ.
  49. Макаров Николай Степанович — 1924с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 42-с гв кавалерийскай полкаҕа түбэһэн Япония сэриитигэр киирсибитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1971с. өлбүтэ.
  50. Макаров Петр Данилович — 1909с.т. Учуутал. 1943с. бэс ыйыгар Дьокуускайтан барбыта. Старшай сержант. 206-с туспа танковай биригээдэҕэ түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта, 1945с. эргиллибитэ. 1991с. өлбүтэ.
  51. Макаров Семен Васильевич — 1920с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 57-с туспа сапернай батальоҥҥа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. эргиллибитэ. 2004с. өлбүтэ.
  52. Макаров Семен Трофимович — 1925с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Ком­сомоллаах. 36-с СД 133-с развед батальоҥҥа түбэспитэ. 1947с. кэлбитэ. 1992с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  53. Макаров Степан Кузьмич — 1917с.т. ЧПУ выпускнига. Учуутал. 1942с. бэс ыйыгар Тааттаттан барбыта. 153-с СД уонна 95-с гв СП түбэспитэ. 2-тэ бааһырбыта. 1487-ЭГ эмтэммитэ. 1944с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. 1969с. өлбүтэ. Аца дойду сэриитин I степенэ орденнаах.
  54. Макаров Трофим Николаевич — 1904с.т. Кыһыл бартыһаан. Партия чилиэнэ. 1942с. бэс ыйын 20 кунугэр ыҥырыллыбыта. 252-с СД 932-с СП түбэһэн Сталинград сэриитигэр киирсибитэ. 1943с. ахсынньыга ыараханнык бааһыран 1944с. төннүбүтэ. 1983с. өлбүтэ. Ада дойду сэриитин 2-с степэнэ орденнаах.
  55. Никитин Иван Данилович — 1912с.т. «Коммунизм» колхоз. 67-с военстрой этэрээккэ минер. Биирдэ бааһырбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1975с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  56. Никитин Степан Данилович — 1914с.т. «Коммунизм» колхоз. 1941с. барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1963с. өлбүтэ. Эргиллэн кэлэн баран Курска үөрэнэн лейтенант буолта.
  57. Ноговицын Андрей Ефремович — 1911с.т. Сельпо председателэ. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 386-с горнострелковай полкаҕа түбэспитэ. 1944с. эр­гиллибитэ. 1970с. өлбүтэ.
  58. Ноговицын Дмитрий Ефремович — 1914с.т. Комсомоллаах. 1943с. бэс ый­ыгар барбыта. Бааһырбыта. 1944с. кэлбитэ. 1971с. өлбүтэ.
  59. Ноговицын Егор Иванович — 1920ст. «Энгельс» колхоз. Комсомоллаах. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Старшай сержант. 451-с мотострелковай батальоҥҥа орудия командира. 2 төгүл бааһырбыта. 1946с. кэлбитэ. 1982с. өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин II степенэ орденнаах.
  60. Ноговицын Иван Егорович — 1925с.т. ЧПУ выпускника. Учуутал. Комсо­моллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Лейтенант. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1969с. өлбүтэ.
  61. Ноговицын Никифор Ильич — 1957с.т. «Коммунизм» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1950с. өлбүтэ.
  62. Петров Гаврил Михайлович — 1920с.т. Партия чилиэнэ. 1944с. бэс ыйыгар Дьокуускайтан барбыта. 305-с СД 386-с СП түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. Ити сыл өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  63. Петров Константин Фомич — 1926с.т. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 393-с СП түбэспитэ. 1950с. эргиллибитэ. 1971с. өлбүтэ.
  64. Платонов Григорий Семенович — 1919с.т. Лейтенант. 1943с. барбыта. 670-с СП түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 1980с. өлбүтэ.
  65. Седюмов Иван Васильевич — 1925с.т. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 80-с механизированнай СП түбэспитэ. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. эргиллибитэ. 1975с. өлбүтэ.
  66. Сивцев Александр Сидорович — 1919с.т. «Энгельс» колхоз. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 649-е СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыт­тыбыта. 1946с. муус устарга кэлбитэ. 1996с. өлбүтэ.
  67. Сивцев Аполлон Павлович — 1926с.т. 1944с. Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. эргиллибитэ. 2004с. өлбүтэ.
  68. Сивцев Василий Петрович — 1923с.т. «Энгельс» колхоз. Комсомоллаах. 933-е артиллерийскай батальоҥҥа түбэспитэ. 1947с. эргиллибитэ. 1996с. өлбүтэ.
  69. Сивцев Василий Платонович — 1926с.т. Тракторист. 1942с. балаҕан ыйы­гар барбыта. Комсомоллаах. 1946с. эргиллибитэ. 1950с. өлбүтэ.
  70. Сивцев Дмитрий Васильевич — 1914с.т. 1941с. барбыта. Ыараханнык бааһыран аҥар илиитин быспыттара. 1945с. төннүбүтэ. 1954с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх. Учуутал.
  71. Сивцев Николай Платонович — 1911с.т. «Энгельс» колхоз. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1942с. төннүбүтэ. 1951с. өлбүтэ.
  72. Сивцев Тит Герасимович — 1921с.т 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1946с. кэлбитэ. 1977с. өлбүтэ.
  73. Слепцов Иннокентий Филиппович —1911с.т. Партия чилиэнэ. Сберкас­са сэбиэдиссэйэ. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. Младшай сержант. 149-е мотострелковай полкаҕа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1943с. эр­гиллибитэ. 1994с. өлбүтэ.
  74. Слепцов Николай Филиппович II — 1920с.т. Партия чилиэнэ. 1942с. балаҕан ыйыгар барбыта. Старшай лейтенант. 72-е туспа сибээс полкатыгар түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 1995с. өлбүтэ. Учуутал.
  75. Трофимов Егор Егорович —1916с.т. 1941с. агырдьах ыйыгар барбыта. 1943с. кэлбитэ. 1950с. өлбүтэ.
  76. Трофимов Иван Васильевич — 1923с.т. 1943с. ыам ыйыгар барбыта. 54-е пограничной этэрээккэ түбэспитэ. 1949с. кэлбитэ. 2007с. өлбүтэ.
  77. Трофимов Михаил Степанович —1918с.т. 1944с. от ыйыгар барбыта. 935-с СП түбэспитэ. 1946с. бэс ыйыгар кэлбитэ. 1999с. өлбүтэ.
  78. Чепасов Петр Николаевич — 1918с.т. ЧПУ студена. 1943с. бэс ыйыгар бар­быта. 582-е СП түбэспитэ. Сэрииттэн 1947с. кэлбитэ. 1979с. өлбүтэ.

Үлэ фронуттан төннүбүттэрэ:

  1. Аммосов Егор Данилович — 1903с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эр­гиллибитэ. 1983с. өлбүтэ.
  2. Аммосов Михаил Данилович — 1907с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1983с. өлбүтэ.
  3. Дьяконов Алексей Семенович — 1921 с.т. «Энгельс» колхоз. 1943с. барбы­та. 1946с. эргиллибитэ. 1950с. өлбүтэ.
  4. Дьяконов Семен Федорович —1912с.т. «Комбайн» колхоз. Комсомоллаах. 1943с. барбыта. 1945с. кэлбитэ. 1966с. өлбүтэ.
  5. Макаров Дмитрий Кузьмич — 1914с.т. 1943с. ыҥырыллыбыта. 1945с. эр­гиллибитэ. 1987с. өлбүтэ.
  6. Макаров Дмитрий Лазаревич — 1895с.т. «Комбайн» колхоз. 1944с. от ый­ыгар Кэбээйиттэн барбыта. 1945с. кэлбитэ. 1947с. өлбүтэ.
  7. Макаров Дмитрий Петрович II — 1915с.т. комсомоллаах. Сельпо председателин солбуйааччы. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1982с. өлбүтэ.
  8. Макаров Константин Корнилович — 1905с.т. «Коммунизм» колхоз. 1943с. барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1956с. өлбүтэ.
  9. Макаров Матвей Петрович — 1909с.т. «Коммунизм» колхоз. 1943с. барбы­та. 1946с. кэлбитэ. 1973с. өлбүтэ.
  10. Макаров Федор Васильевич — 1904с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1980с. өлбүтэ.
  11. Никитин Иван Дмптрьевич — 1910с.т. 1942с. ыҥырыллыбыта. 1945с. эр­гиллибитэ. 1975с. өлбүтэ.
  12. Ноговицын Николай Ильич — 1921 с.т. «Коммунизм» колхоз. 1942с. бар­быта. 1943с. төннүбүтэ. 1984с. өлбүтэ.
  13. Протодьяконов Иннокентий Семенович — 1918с.т. «Энгельс» колхоз.1943с. барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 2003с. өлбүтэ.
  14. Трофимов Дмитрий Егорович — 1907с.т. 1943с. барбыта. 1945с. эргилли­битэ. 1987с. өлбүтэ.
  15. Чепалов Семен Николаевич — 1912с.т. 1943сс. барбыта. 1947с. эргилли­битэ. 1963с. өлбүтэ.


Аҕа дойду сэриитин I –кы, II- с степенэ орденнаахтар

Дьячковскай Афанасий Николаевич

Сылаҥ нэһилиэгэ (1914-1985). «Комбайн» колхоз чилиэнэ. 1941 с. атырдьах ыйыгар ынырыллыбыта.Сэриигэ бастакы сүрэхтэниитин Москва аннынааҕы кыргыһыыларга ааспыта  936-с, 127-с, 54-с с.п. сулууспалаабыта. Түөрт төгүл бааһырбыта. Тула куорат иһин, Старай Русса оройуонугар, Москва тулатыгар сэриилэспитэ.Фроҥҥа  ылбыт  бааһырыытынан,  1944  с.  ахсынньыга  дойдутугар  инбэлиит буолан  эргиллибитэ.  Аҕа  дойду  сэриитин  II-с  степенэ  орденнаах,  «Москва оборонатын иһин» медаллаах.

Макаров Степан Кузьмич

Сылаҥ нэһилиэгин (1918-1969). Чурапчытааҕы педучилищетын бүтэрбитэ. Учуутал. Армия кэккэтигэр 1942 с. бэс ыйыгар ынырыллыбыта. Мальта байыаннай лааҕырыгар үөрэҕи барбыта. 1943 с. тохсунньуга Арҕаа фроҥҥа ыытыллар. 153-е с.д. састаабыгар Гжатскай анныгар сэриигэ киирбитэ, чэпчэкитик бааһырбыта.1943 с. от ыйыгар Курскай-Орловскай сэриитигэр кыттар. Минаҕа түбэһэн ыараханнык бааһырар. Байыаннай госпиталларга эмтэнэр. Икки атаҕын быһалларыгар тиийэллэр. Төрөөбүт Чурапчытыгар 1944 с. балаҕан ыйыгар эргиллэр.Биир сыл тохтоон баран, идэтинэн бастаан, Сылаҥ, кэлин Чурапчы орто оскуолатыгар учууталлаабыта.Икки атаҕа протезтаах, икки баттыгынан сылдьан история, география предметтэрин үөрэтэрэ. Кэтэхтэн үөрэнэн СГУ-ну бүтэрбитэ.С.К. Макаровка РСФСР, Саха АССР үтүөлээх учууталын ааттара иҥэриллибитэ. Чурапчы оройуонун бочуоттаах гражданина.

Макаров Трофим Николаевич

Кыһыл бартыһаан, Сылаҥ нэһилиэгэ (1904-1983). ССКП чилиэнэ. 1942 с. бэс ыйыгар бэбиэскэ туппута. Уралга Бершеть байыаннай лааҕырыгар тиийбитэ. Онно өр буолбатаҕа, 35 саастарыттан туспа арааран ылан, Сталинград иһин сэриигэ илдьэр хамаандаларыгар түбэспитэ. 65-с Армия 252-с с.д. 932-с с.и. састаабыгар сэриигэ киирсибитэ. Айаннаан кэлээт, сэриилэспитинэн барбыттара. Трофим Николаевич этэринэн, бу полкаҕа 500-кэ саха баар эбит. Кэллэхтэрин иккис күнүгэр, дивизия атаакаҕа киирбитэ. Трофим Макаров маҥнайгылар кэккэлэригэр сүүрэн тиийэн, өстөөх автоматчиктара тутан олорор обороналарыгар көтөн түспүтэ, 6 өстөөх саллааттарын ытыалаан кэбиспитэ. Манна Т. Макаров бастакы Хайҕал Суругу ылбыта. Алтынньы 23 күнүгэр өстөөх күүстээх охсууну оҥорбута. Өстөөх итирик саллааттара кэрээннэриттэн тахсыбыт этилэр. Ыстыыктаһыы саҕаламмыта. Трофим баар сэттис ротатын командира «Хардыыны да чугуйумаҥ!» диэн хамаандалыы турара. Өстөөх 90 өлбүт киһитин хаалларан чугуйбута. Бу сэттис ротаҕа үксүлэрэ сахалар этилэр. Хабыр хапсыһыы түмүгүнэн, элбэх саха буойуннара бойобуой медальга түһэриллибиттэрэ. Т.Н. Макаров Аҕа дойду сэриитин II-с степенэ орденынан наҕараадаламмыта.Т. Макаров 1943 с. сайын Курскайдааҕы тоҕой сэриитигэр, салгыы Украина сирин, Житомиры босхолуур сэриилэргэ кыттыбыта.Икки сэрии кыттыылааҕа, аҕыс төгүл бааһырбыт сэрии инбэлиитэ, 1945 с. дойдутутар баттыктаах эргиллибитэ. Трофим Николаевич төһө даҕаны аҥар атаҕынан, баттыктаах да сырыттар, атыттартан итэҕэһэ суох үлэлээбитэ.

Ноговицын Егор Иванович

Старшай сержант. Сылаҥ нэһилиэгэ (1920-1982). Комсомоллаах. 1941 с. атырдьах ыйыгар ыҥырыллыбыта. Бастаан, 1096-с саппаас полкатыгар тиийбитэ. Онтон 1076-с танканы утарар артилерийскай полка 451-с мотострелковай батальоҥҥа орудия командирынан сулууспалаабыта.1944 с. олунньу ыйга, полк Борисовка оройуонугар сэриилэһэ сылдьара. Сержант Ноговицын расчета сэриигэ бэлэм этэ. Сержант расчета бу сэриигэ икки танканы алдьаппыта, 10-ча өстөөх офицерын, саллаатын суох онорбута. Ноговицын чэпчэкитик бааһырбыта гынан баран, сэрии хонуутуттан тахсыбатаҕа. Бу түгэн иһин кинини «Хорсунун иһин» медалынан наҕараадалыыр бирикээс 6.02.44 с. тахсыбыта.Орденынан наҕараадалааһын лииһигэр суруллубут: «…30.01.45 с. Поршвиц дэр. оройуонугар өстөөх утары атаакаҕа барбыта. Старшай сержант Ноговицын Е.И. артиллерийскай расчета 2 бронетранспортеры, 30-ча гитлеровеһы суох онорбута. Олунньу 1 -кы күннээҕи түүн Редлиц дэриэбинэ чугаһыгар буолбут сэриигэ өстөөх биир самоходкатын алдьаппыттара, 15 саллаатын суох онорбуттара. Старшай сержант бэйэтинэн өстөөх 2 саллаатын өлөрбүтэ.».Бу түгэнинэн, 13-с армия артиллериятын командующайын 3.10.45 с. бирикээһинэн Ноговицын Егор Иванович Аҕа дойду сэриитин II-с степенэ орденынан наҕараадаламмыта.

Кыһыл Сулус орденнаахтар

Аммосов Николай Дмитриевич

1924 с. Сылаҥ нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Соторутааҕыта орто оскуоланы бүтэрбит комсомолец уол,  19 сааһыгар (1943 с.) Кыһыл Армия кэккэтигэр ыҥырыллыбыта.Сайыҥҥы  күргүөмнээх  хомуурдар  иннилэринэ,  тохсунньуга  Муоратааҕы байыаннай сулууспаны барыахтарын баҕалаахтары хомуйууга түбэспитэ.Училищены бүтэрээт, аҕыйах хонукка дойдутугар кэлэн барбыта.Сулууспалыыр  армията  2-с  Белорусскай  фронт  буолбута.  Николай  водолаз идэлээҕэ. Үксүн, өстөөх уу анныгар иитэлээбит минатын булаттаан, ол миналары куттала суох онорон баран, уу үрдүгэр таһаарыынан дьарыктаммыта.Сэрии бүтүүтэ, Днепр өрүс биэрэгэр үөскээбит Украина кыыһын кэргэн ылан, демобилизациятын кэнниттэн онно олохсуйа, үлэлии хаалбыта.Эйэлээх  кэмҥэ  Н.Д.  Аммосов  Днепропетровскай  каскадка,  Днестр,  Десна, Арҕаа Двина, Соҕуруу Буг өрүстэри аннынан газопровод турбаларын тардыспыта.Кыһыл Сулус орденнаах биир дойдулаахпыт, Киев куоракка олорон, пенсияҕа тахсан баран, 64 сааһыгар өлбүтэ.

Башарин Михаил Захарович

Младшай сержант. Сылаҥ нэһилиэгэ (1924-1945 ее.) 1942 с. балаҕан ыйыгар Дьокуускай куорат военкоматынан ынырыллыбыта.58-с танканы утары штурмовой артиллерийскай полка састаабыгар сэриилэһэ сылдьан, 1944 с. от ыйыгар «Хорсунун иһин» медалынан наҕараадаламмыта.Ломка куорат чугаһыгар буолбут сэриигэ сибээс линиятын өстөөх уотун аннынан тардыбыта. Ол күн киэһэ сэрии сэллиэр диэри, телефон линиятын корен- истэн үлэлэтэ сыппыта. Сарсыҥҥы күнүгэр сэриигэ телефон линията 6 төгүллээн быстыбытын көннөрбүтэ.1944 с. сэтинньи 1 күнүгэр 5-с туспа штурмовой артиллерийскай бригада командирын бирикээһинэн Кыһыл Сулус орденынан наҕараадаламмыта.Хорсун сэрииһит 1945 с. тохсунньу 28 к. Илиҥҥи Пруссияҕа, Кенигсберскай провинцияҕа Хериндорф дэриэбинэ иһин сэриигэ өлбүтэ.

Албан Аат орденнаахтар

Сивцев Павел Павлович

Сылаҥ нэһилиэгэ (1925-1945 ее.). Сылан биир биллэр-көстөр, сэниэтик олорбут ыал баһылыга — Байбал Сивцев этэ.Нэһилиэккэ бастаан, оскуола аһыллар буолбутугар, Байбал Сивцев бэйэтин дьиэтин оскуола онороллоругар тыл көтөҕө сылдьыбыта.Сэбиэскэй былаас оннун булан баран, сэниэтик олорбут дьону үтүрүйэр- хабырыйар буолан барбыта. Байбаллаах ол иһин Дьокуускай куораты булбуттара. Куоракка олохсуйбуттара.П. Сивцев Кыһыл Армия кэккэтигэр 1942 с. сайын Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта.Павел сивцев  1945 с. муус устарга, Германияҕа  Кюстрин куоракка буолбут сэриигэ өлбүтэ. Албан Аат III -cтепенэ орденнаах.

Бойобуой мэтээллээхтэр

Аммосов Дмитрий Афанасьевич

1900 с.т. Энгельс аатынан колхоз чилиэнэ. 16.06.1944 с. ынырыллыбыта. 913- с, 458-с, 1129-с СП кыттан сэриилэспитэ. 1 төгүл чэпчэкитик бааһырбыта. Биир түгэҥҥэ биһиги сэриилэрбит чугуйбуттарын түмүгэр 2 станковай пулемет икки оборона икки ардыгар хаалан хаалбыттара. Ону таһаара барбыт үс саллааты өстөөхтөр ытыалаан өлөрбүттэрэ. Төрдүс киһинэн биһиги Миитэрэйбит киирэн иккиэннэрин утуу-субуу соһон таһаартаабыта. 13.09.1945 с. дойдутугар эргиллибитэ. Дойдутугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. 1960 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.


Дьяконов Николай Федорович

1917 с.т. «Комбайн» колхоз чилиэнэ. ЧПУ студена. 14.09.1942 с. ыҥырыллыбыта. 19-с ТХБр кытан 1943 с. олунньу 23 к. Ильмень күөллээҕи трагедияҕа сэриигэ киирсибитэ. Сэриигэ чэпчэкитик бааһыран, госпитальга эмтэнэн үтүөрбүтэ. Кэлин сэрии хонуутугар сылдьан ыараханнык бааһырбыта. Ол бааһырыытынан 1945 с. инбэлиит буолан эргиллэн кэлбитэ. Үлэлээбэтэҕэ. 1947 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэрдээх.

 Дьячковскай Егор Абрамович

1916 с.т «Комбайн» колхоз чилиэнэ. Мугудайга продавецтыы олорон 15.08.41 с. ынырыллыбыта. 232-с СП кыттан Москваны көмүскүүр иһин сэриилэспитэ (Калининскай фронт). 10.1941 с. уонна 03.1942 с. бааһырбыта. 07.1942 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ.Колхоһугар өр кэмҥэ фермаҕа доярынан үлэлээбитэ. 1983 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх. 

Макаров Алексей Трофимович

мл. сержант. 1922 с.т. «Комбайн» колхоз чилиэнэ. 15.08.1941 с. ынырыллыбыта. 64-с армия 545-с СП кыттан Донской фронт Сталинграды көмүскүүр сэриитигэр киирсибитэ. Зенитнэй пулеметчик быһыытынан сэриилэспитэ. 03.01.1943 с. бааһырбыта. 26.05.43 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Нэһилиэгэр электромонтерунан, киномеханигынан үлэлээбитэ. 1995 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Макаров Афанасий Акимович

мл. сержант. 1924 с.т.»Коммунизм кыһата» колхоз чилиэнэ. Комсомоллаах. ЧПУ- ну бүтэрбитэ. Чурапчы оскуолатыгар учууталлыы олорон24.06.1943 с. ынырыллыбыта. 210-с СД 649-с СП кыттан милитаристскай Японияны утары сэриилэспитэ. Сахаларга политтэрийээччинэн үлэлээбитэ. 1946 с. партия чилиэнэ. 1946 с. эргиллибитэ.Бастаан Чурапчы оскуолатыгар учууталынан үлэлээбитэ.Салгыы СГУ-га преподавателлаабыта. Биологическай наука кандидата. 1983 с. алтынньыга өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Макаров Дмитрий Михайлович

1907 с.т. «Коммунизм кыһата» колхоз чилиэнэ. 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 403-с СП кыттан Сталинград к. көмүскээһин иһин сэриигэ киирсибитэ.20.01.1942 с. бааһырбыта. 1943 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Колхоһугар хонуу үлэтигэр, кэлин Чурапчыга киирэн тэрилтэлэргэ араас быстах үлэлэргэ үлэлээбитэ. Чурапчыга өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

 Макаров Егор Иванович

1925 с.т. «Комбайн» колхоз чилиэнэ. 24.06.1943 с. ынырыллыбыта. 583-с, 430-с, 67-с СП кыттан сэриилэспитэ. 1950 с. кулун тутарга дойдутугар эргиллибитэ. Кэлээт юридическай оскуоланы үөрэнэн бүтэрбитэ. Народнай судьуйа быһыытынан Таатта, Чурапчы оройуоннарыгар үлэлээбитэ. РСФСР үтүөлээх юриһа. 1993 с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

 Макаров Семен Трофимович

1925 с.т. «Комбайн» колхоз чилиэнэ. Одьулуун нэһилиэгиттэн 24.06.43 с. ынырыллыбыта. 34-с дорожнай эксплуатационнай полкаҕа, 36-с СД 133-с туспа разведкалыыр батальонугар кыттан сэриигэ киирсибитэ. Бааһыран баран 175-с артполкаҕа сулууспалаабыта. 1947 с. муус устарга эргиллибитэ. Бухгалтер идэтин баһылаабыта. Субуруускай аатынан совхозка, оройуон тэрилтэлэригэр бухгалтердаабыта. 1992 с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

 Макаров Гаврил Иннокентьевич

1901 с.т. «Коммунизм кыһата» колхоз чилиэнэ. 16.06.1944 с. ынырыллыбыта. 16-с сапернай биригээдэҕэ кыттан сэриигэ киирсибитэ. Берлин к. штурмалааһыҥҥа кыттыбыта. 01.08.1945 с. эргиллибитэ. Колхоһугар фермаҕа үлэлээбитэ. 1945 с. ыалдьан өлбүтэ. «Варшаваны босхолооһун», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх.

Никитин Иван Данилович

1912 с.т. «Коммунизм кыһата» колхоз чилиэнэ. 20.06.42 с. ыҥырыллыбыта. 181-с СД, 40-с стр. биригээдэтигэр сапер, 67-с Военстрой этэрээтигэр минер-сапер идэтигэр Свердловскай куоракка үөрэммитэ. 1945 с. атырдьах ыйыгар эргиллибитэ. Колхоһугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Варшаваны босхолооһун» мэтээллэрдээх. 15.08.1972 с. өлбүтэ.

Макаров Михаил Петрович

1909 с.т. «Коммунизм кыһата» колхоз чилэнэ. 20.06.42 с. Чурапчыга райфин отделыгар инспекторынан үлэлии олорон ыҥырыллыбыта. Кыһыл Армия кэккэтигэр ынырыллыан иннинэ Муома оройуонугар учууталлаабыта. 27-с армия 12-с гв. стр. корпус 43-с СП туспа зенитнэй ротатыгар наводчигынан, кэлин 125-с СП кыттыбыта. 4 төгүл бааһырбыта. Бааһырыылара ыарахан этилэр. Биирдэ дьонугар өлбүтүн туһунан биллэрии кэлбитэ. 1945 с. ахсынньыга эргиллибитэ. Райсоюз ыскылаатыгар сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Армияҕа сылдьан партия кэккэтигэр киирбитэ. 1951 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Праганы босхолооһун», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх.

 Ноговицын Семен Алексеевич

1922 с.т. Энгельс аатынан колхоз чилиэнэ.20.06.42 с. ынырыллыбыта. 19-с ТХБр кыттан 23.02.43 с. Ильмень күөл сэриитигэр кыттыбыта. Ол трагедияны туораан кэлин 282-с СД 872-с СП сэриигэ киирсибитэ.18.07.1944 с. Ленинградскай уобалас Тузы дэриэбинэтигэр сэрии хонуутугар өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

 Сивцев Дмитрий Васильевич

1914 с.т. «Энгельс» аатынан колхоз чилиэнэ. Сылаҥ оскуолатыгар учууталлыы олорон 1941 с. ынырыллыбыта. Ыараханнык бааһыран анар илиитэ быһыллыбыта. 1945 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Дойдутугар Булгунньахтаах оскуолатыгар учууталлаабыта. 1954 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Петров Гаврил Михайлович

1920 с.т. 16.06.1944 с. Дьокуускай к. ынырыллыбыта. 305-с, 386-с СП кыттан сэриигэ киирсибитэ. Сэрии кэмигэр партия кэккэтигэр киирбитэ. 1945 с. атырдьах ыйыгар эргиллибитэ. Дойдутугар өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!

Олороллор : Дьячковскай А.Н.,Яковлев И.С.,Данилов  И.Р.(гражданскай сэрии кыттыылааҕа),Старостин Д.К. Тураллар : Дьячковскай Е.А., Сивцев В.П., Васильев Г.Г., Трофимов М.С., Макаров И.К., Сивцев А.С., Башарин В.И.

Олороллор: Дьячковскай Е.А., Сивцев В.П., Дьячковскай А.Н.Сивцев А.С.

Тураллар : Макаров И.К., Васильев Г.Г., Трофимов М.С., Макаров А.Т.

Дьячковскай Е. А., Дьячковскай А. Н., Васильев Г. Г. Сылаҥ нэһилиэгиттэн 1941с.   сайын от, атырдьах ыйдарыгар бастакынан фроҥҥа ыҥырыллыбыттар

1980 с. олороллор: Трофимов М.С., Макаров А.Т., Дьячковскай А.Н., Макаров С.В.

Тураллар: Дьячковскай Е.А., Васильев Г.Г., Сивцев В.П., Владимиров М.К.

Кыайыы 30 сыла, Сылаҥ бэтэрээннэрэ

Туһаныллыбыт литература

1. Павлов, Иван Михайлович.

Албан ааттара өлбөөдүйбэт / И. М. Павлов ; [хомуйан оҥордо А. А. Захаров ; ред. сэбиэт: Я. П. Оконешников, М. Н. Матвеева, М. В. Дьячковскай ; аан тыл А. Т. Ноговицын, Я. П. Оконешников]. — Чурапчы : АУ РИО «Саҥа олох», 2016. — 294 с.

2. Павлов, Иван Михайлович.
Ааттара үйэлэргэ умнуллубат : («Чурапчы буойун уолаттара» кинигэни иккистээн, эбэн-сабан, көннөрөн таһаарыы) / И. М. Павлов ; [эрэдээктэр И. П. Пономарев]. — 2-е изд., доп., испр. — Дьокуускай : СМИК-Мастер, 2010. — 231 с., [6] л. ил., портр.

3. Сырдыгынан сыдьаайар Сылаҥмыт / [хомуйан оҥордо К.Г.Макарова]. — Дьокуускай : Компания «Дани Алмас», 2012. — 728с.