Сахалартан бастакы идэтийбит быраас Прокопий Нестерович Сокольников   1865 сыллаахха  от ыйын 1 күнүгэр Боотуруускай улууһун  III- c  Дьохсоҕон  (Чөркөөх) нэһилиэгэр  орто сэниэ ыалга  төрөөбүтэ.  1881 с. Чурапчытааҕы норуодунай училищены  үөрэнэн бүтэрбитэ, салҕыы 1881 — 1886 сс. Дьокуускай прогимназиятыгар, 1887-1889 сс. духуобунай семинарияҕа үөрэммитэ.  Онтон 1893 с. Томскайдааҕы университекка мэдиссиинэ факультетыгар үөрэххэ киирбитэ. Томскайга 4 сыл үөрэнэн баран  биллиилээх учуонай П.П. Семенов-Тянь-Шанскай  көмөтүнэн Москватааҕы университет мэдиссиинискэй факультетыгар көспүтэ.  Москваҕа  аан дойду  биллиилээх  учуонайдарыгар физиолог И.М. Сеченовка, педиатр Н.Ф. Филатовка, Н.В. Склифосовскайга  үөрэммитэ.   1898 с. П.Н.Сокольников Москва университетын медицинскэй факультетын ситиһиилээхтик бүтэрэн төрөөбүт  дойдутугар  бырааһынан ананан кэлбитэ.  Прокопий Нестерович  Чурапчыга кэлээт эргэ бырааба уонна мөссүйүөн  дьиэлэрин көҥүллэтэн ылан, өрөмүөннэтэн 1900 с. муус устар 1 күнүгэр 5 куойкалаах балыыһаны аспыта. Салгыы өр кэм туруулаһан туруорсан 1912 с. 10 куойкалаах саҥа типовой балыыһа комплексын (ыарыһаҕы көрөр амбулатория уонна сытыаран эмтиир стационар, туспа сыстыганнаах  ыарыылаахтары сытыарар, быраас, фельдшер олорор   дьиэлэрэ; покойницкай, булуустаах ампаар) туттарбыта. Чөркөөххө уонна Чычымахха балыыһа филиалларын, фельдшердаах пууннары астарбыта. Киэҥ сиринэн, алаастарынан ыһыллан олорор улуус  нэһилиэнньэтин кэрийэ сылдьан  көрөрө. Прокопий Нестерович  медицинэ сайдыытыгар, улууска доруобуйа харыстабылын тэрийээччитэ  киллэрбит  кылаата  сүдү, сүҥкэн. Кини дьонун, норуотун туһугар, оччотооҕу дьон олоҕун  кылгатар   араас ыарахан  ыарыы тэнийбит, эмп-томп, суол –иис  суох  кытаанах кэмнэригэр, нэһилиэнньэ  олоҕо тупсарыгар, чөл туруктаах буоларыгар туох баар күүһүн-кыаҕын, өйүн-санаатын, сыратын -сылбатын  биэрэн  идэтигэр бэриниилээхтик  18 сыл  үлэлээбитэ. 1978 с. биир дойдулаахпыт, историческай наука кандидата Владимир Васильевич  Пинигин   Прокопий Нестерович   Сокольников  олоҕун, үлэтин  уонна  кини  нуучча улуу суруйааччыта Лев Толстойдуун  истиҥ  доҕордоһууларын сырдатар  «Любящий Вас Лев Толстой» диэн кинигэни  бэчээттэппитэ.

Пинигин, Владимир Васильевич.Любящий Вас Лев Толстой : научно-популярный очерк о жизни и деятельности П. Н. Сокольникова / В. В. Пинигин ; ответственный редактор А. Е. Мординов. — Якутск : Книжное издательство, 1978. — 183 с.

2001 с  суруйааччы, поэт, биир дойдулаахпыт,  СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А.Ойуунускай   аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата  Иван Егорович Федосеев -Доосо  архивка хасыһан Сокольников быраас туһунан элбэх  чахчылары , матырыйаалы  хомуйан  оҥорбут  «Великий Лев Толстой и врач саха Прокопий Сокольников»  диэн кинигэтэ  тахсыбыта. 

Федосеев, Иван Егорович.Великий Лев Толстой и врач саха Прокопий Сокольников / Иван Федосеев ; [ред. к.ист.н. В. В. Пинигин]. — Якутск : Кудук, 2001. — 231, [1] с., [6] л. ил., портр.

 2015 с. СӨ доруобуйатын харыстабылын үтүөлээх  үлэһитэ, Чурапчы улууһун П.Н. Сокольников аатынан киин балыыһа клинико- диагностическай лабораториятын сэбиэдиссэйэ, кыраайы үөрэтээччи Любовь Михайловна Григорьева  «Доктор Прокопий Нестерович Сокольников”  диэн кинигэтэ тахсыбыта. Бу кинигэ-альбомҥа  киирбит ыстатыйалар, ахтыылар, архыып матырыйааллара саха норуотуттан бастакы быраас, общественнай деятель, доруобуйа харыстабылын тэрийээччи, чөл олоҕу пропагандалааччы уонна тарҕатааччы  Прокопий Нестерович Сокольников олоҕун, үлэтин  киэҥник арыйаллар.

Доктор Прокопий Нестерович Сокольников : фотографии, документы, воспоминания, статьи / М-во здравоохранения Респ. Саха (Якутия), МО «Чурапч. улус (р-н)», ГБУ РС(Я) «Чурапч. центр. район. больница им. П.Н. Сокольникова»; [сост. Л.М. Григорьева]. Якутск: Бичик, 2015. — 176 с.

 Бүтүн олоҕун норуокка  анаабыт  үтүө сүрэхтээх, хорсун санаалаах  саха норуотуттан бастакы  быраас  Прокопий Нестерович Сокольников олоҕун, үлэтин уонна  улууспут доруобуйатын харыстабылын  историятын  сырдатар  кинигэлэри   электроннай балаһаҕа  киирэн көрүҥ, ааҕыҥ! Киэн туттар чулуу, биллиилээх  дьоммут дьоһун олохторун, улууспут историятын туһунан  элбэҕи  билиҥ!  https://churlib.saha.muzkult.ru/medicina