Сельское хозяйство Чурапчинского улуса

Кинигэ бастакы салаатыгар,  чурапчылар ХIХ—ХХ-c үйэлэргэ сири оҥостууга, бурдугу ыһыыга, ынах сүөһүнү, сылгыны  иитиигэ  үлэлээһиннэрэ, улууска тыа хаһаайыстыбатын сайдан иһиитэ сырдатыллар. Иккис салааҕа, ХХ-с үйэ иккис аҥарыгар үлэлээбит холкуос бэрэссэдээтэллэрин, сопхуос директордарын олохторун уонна үлэлэрин туһунан сурулунна.

«Мындаҕаайы» сопхуос 1983-1992 сылларга үлэлээбитэ. Ити кэрчик кэмҥэ Мырыла, Мындаҕаайы дьоно-сэргэтэ санаалара кэлэн, саҥалыы үлэлиир, салайар кыахтанан, хаһаайыстыбаны сайыннарар туһугар дьону-сэргэни түмэн, үлэ  үрдүк  кирбиилэрин ситиспиттэрэ. Ол туһунан бу кинигэҕэ кэпсэнэр.

Кинигэ Чурапчы улууһугар мелиорация тэрилтэтэ төрүттэммитэ 50 сыллаах үбүлүөйүгэр ананар. Хомуурунньукка үйэ аҥаара кэм устатыгар үлэлээн ааспыт салайааччылар, исписэлиистэр, мэхэньисээтэрдэр ахтыылара, билигин үлэлии сылдьар кэлэктиип тутаах дьонун суруйуулара итиэннэ тэрилтэ урукку уонна билиҥҥи үлэһиттэрин сэбэрэлэрин көрдөрөр, үлэлэрин-хамнастарын туһунан кэпсиир хаартыскалар киирдилэр.

Чурапчы улууһун Кытаанах нэһилиэгин олохтоохторо Варвара Петровна Собакина, Иннокентий Иннокентьевич Новгородов алта оҕолоруттан саамай кыралара инженер-тутааччы идэлээх, дьахтар киһиэхэ сэдэх идэнэн прорабынан үлэлээн, дьон махталын, ытыктабылын ылыан ылбыт төһүү үлэһит, салайааччы, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бочуоттаах бэтэрээнэ, Саха сирин бочуоттаах тутааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Агропромышленнай комплексын бочуоттаах үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, «Амма киэн туттуута», «Абаҕа нэһилиэгин сайдыытыгар кылаатын иһин», «Оройуон иннигэр үтүөлэрин иһин» бочуоттаах бэлиэлэр уонна да элбэх наҕараадалар хаһаайыннара Анастасия Иннокентьевна  Новгородова  сырдык  кэриэһигэр ахтыы-кинигэ.

Кинигэҕэ үлэ, тыыл бэтэрээнэ Гаврил Николаевич Макаров төрөөбүт түөлбэтин, аймах-билэ дьонун уонна үлэлээн ааспыт кэмнэрин туһунан суруйуулара киирдилэр.

Бу кинигэ  Одьулуун нэһилиэгин «Трактор» холкуоһун «Хонду» биригээдэтин  туруу үлэһиттэрин  кэриэстэригэр  ананар.

Кинигэҕэ тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар уһун кэмҥэ салайааччынан таһаарыылаахтык үлэлээбит Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх агронома, тыа хаһаайыстыбатын туйгуна, Соловьев, Болугур нэһилиэктэрин уонна Чурапчы оройуонун бочуоттаах олохтооҕо В.П. Чичигинаров тус олоҕо, үлэҕэ-хамнаска алтыспыт дьоно уонна үлэҕэ ситиһиитэ сырдатыллар.

Книга о памяти Ноева  Дмитрия Дмитриевича , заслуженного работника сельского хозяйства РС(Я), отличника сельского хозяйства РС(Я), обладателя звания «Лучшие люди России», лауреата Премии имени Героя Социалистического труда Р.И. Константинова, директора СХПК «Мындагай», составлена по воспоминаниям коллег, друзей, родственников и рассказывает о талантливом руководителе, чей оптимизм  и позитивное отношение к работе позволяли решать большие задачи, достигать высоких целей.

Кинигэҕэ Чурапчы улууһугар Эрилик Эристиин аатынан сопхуос Хайахсыттааҕы учаастагар биригэдьииринэн, Субуруускай аатынан сопхуос отделениетыгар управ- ляющайынан, ССКП Чурапчытааҕы райкомугар инструкторынан, «Чурапчы» соп- хуоска рабочком бэрэссэдээтэлинэн, партком сэкирэтээринэн, ССКП Чурапчытааҕы райкомун партийнай комиссия бэрэссэдээтэлинэн, Карл Маркс аатынан сопхуоска дириэктэринэн, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начальнигынан, Хайахсыкка баһылыгынан сатабыллаахтык үлэлээбит Иван Иванович Филиппов олоҕун араас кэрчик кэмнэрин, өр сыл бэриниилээхтик үлэлээн, дьон-сэргэ махталын, ытыктабылын ылбыт киһи туһунан истиҥ иһирэх тылынан ахтыылар киирдилэр.

Улуус, өрөспүүбүлүкэ биир тарбахха баттанар, киэн туттар «Комплекс» бааһынай хаһаайыстыбата отут сыллаах үлэтэ-хамнаһа сырдатыллар. Кинигэҕэ билигин үлэлиир, ону таһынан араас кэмҥэ үлэлээбит дьон ахтыылара, хаартыскалар түмүллэн киирдилэр.