Одьулуун нэһилиэгэ

Хаамыйаттан ыҥырыллыбыт Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтарыгар памятник.  

Автор Дыдаев Н.И.

Улуу кыайыы 75 сылынан 9 ини-бии Артемьевтарга туруоруллубут бэлиэ.

Автор Артемьев К.Н., 2020 с.

Бабаҕаттан гражданскай уонна Аҕа дойду Улуу сэриитигэр өлбүт буойуннарга анаммыт памятник.

Аҕа  дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарыгар памятник

Турар сирэ: Дьабыыла сэл.

Тутуллубут сыла: 1989 с.

Автор: Барашков Р.С.

Одьулуун нэһилиэгэ Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар

Одьулуун нэһилиэгиттэн Аҕа дойду сэриитигэр 184 киһи кыттыбыта. 108 буойун төрөөбүт алаастарыгар эргиллибиттэрэ. Өлбүт уонна сураҕа суох сүппүт  76 киһи. Үлэ фронугар 28 киһи сылдьыбыта.

Сэриигэ өлбүттэрэ:

  1. Авсентьев Егор Титович — 1911с.т. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырбыттара. Лейтенант. Сэриигэ сылдьан өлбүтэ.
  2. Авсентьев Иннокентий Тимофеевич— 1917с.т. «Карл Маркс» колхоз, комсомоллаах. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр барбыта. Сержант, 1252-с СП түбэспитэ. 1945 тохсунньу 23 күнүгэр Латвияҕа Тукумскай оройуон Дибельзо хуторга өлбүтэ.
  3. Антипин Николай Степанович — 1923с.т. «Карл-Маркс» колхоз, 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр барбыта. 1158-№-дээх ППГ түбэспитэ. 1942 с. кулун тутар 20 күнүгэр Калининскай уобалас Кошелево дэриэбннэ иһин сэ­риигэ өлбүтэ.
  4. Артемьев Дмитрий Васильевич — 1918с.т. ЧПУ выпускнига. Комсомоллаах. 1942 с. бэс ыйыгар Алаҕар оскуолатыгар учууталлыы олорон барбы­та. 1944с. тохсунньу 30 күнүгэр Калининскай уобалас Ланнянскай оройуон Рожкова дэриэбинэҕэ сэриигэ өлбүтэ.
  5. Артемьев Михаил Васильевич — 1920 с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942 с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. 1943 с. ахсынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  6. Артемьев Николаи Никифорович — 1915 с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942 с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. кулун тутар ыйга сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  7. Владимиров Егор Данилович — 1 900 с.т. «Трактор» колхоз. 1942 с. бэс ый­ыгар барбыта. 252-с СД 932-с СП түбэспитэ. 1942 с бааһырбыта. 1942 с. алтынньы 20 күнүгэр бааһырыытыттан Сталинград иһин сэриигэ өлбүтэ. «Сталинград обороната» мэтээллээх.
  8. Григорьев Афанасий Михайлович — 1910 с.т. «Карл-Маркс» колхоз, сель­по счетовода. 1914 с. атырдьах ыйыгар барбыта. 2-с кавалерийскай корпус 5 кавалерийскай полкаҕа кыттыбыта. 1942 с. сэтинньигэ Москва иһин сэриигэ өлбүтэ. «Москва обороната» мэтээллээх.
  9. Григорьев Семен Дмитриевич — 1907 с.т. «Трактор» колхоз 1942 с. бэс ыйыгар барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943 с. ыам ыйын 17 күнүгэр сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. Ильмень күөлгэ сэриилэспитэ.
  10. Диодоров Василий Феофанович — 1919 с.т. «Карл-Маркс» колхоз, комсомоллаах. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. Манчжурияҕа Анапе станцияҕа 1945 с. ахсынньыга ыалдьан эмтэнэ сытан өлбүтэ.
  11. Диодоров Егор Феофанович — 1903с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  12. Дыдаев Илья Герасимович — 1907с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар ыҥырыллыбыта. 39-е армия 54-е кавалерийскай дивизия 89-е кавалерийскай полкатыгар кыттыбыт. 1942с. от ыйын 15 күнүгэр Вязьма аттыгар билиэн түбэспит. 1942с. ахсынньы 29 күнүгэр Ковно-Каунас диэн сиргэ лааҕырга өлбүт.
  13. Дьячковскай Гаврил Васильевич — 1916с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Калининскай уобалас Бежецк куоракка буолбут сэриигэ 1943с. от ыйыгар өлбүтэ.
  14. Дьячковскай Гаврил Иванович — 1909с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. ыараханнык төбөтүгэр бааһырбыта. Калинин­скай уобалас Беженцы дэриэбинэтигэр 1943с. госпитальга сытан өлбүтэ.
  15. Дьячковскай Дмитрий Еремеевич — 1917с.т. Райзагот контора инспекто­ра. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. ахсынньыга сэрии хонуугугар өлбүтэ.
  16. Дьячковскай Егор Иванович — 1917с.т. ЧПУ выпускнига. Учуутал. Младшай лейтенант. 1942с. ахсынньыга сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  17. Дьячковскай Никита Никитич — 1916с.т. «Карл Маркс» колхоз. Комсомоллаах. 1942с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1942с. ахсынньыга сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  18. Ефимов Константин Иннокентьевич — 1918с.т. ЯНВШ үөрэхтээх. Комсомоллаах. Севастополь куорат иһин сэриигэ билиэн түбэспитэ (ыарахан­нык бааһыран) 1943с. ахсынньы 4 күнүгэр Германия Дамсдорф лааҕырыгар өлбүтэ. Учуутал үөрэхтээх.
  19. 1 Ефимов Николай Иннокентьевич — 1912с.т. ЯНВШ үөрэхтээх. Учуутал. Партия чилиэнэ. 1942с. бэс ыйыгар Сунтаартан Дьокуускайга кэлэн тылланан барбыта. 21-е туспа хайыһар биригээдэтигэр, 65-е гв СД 259-е гв СП түбэспитэ. 1943с. кулун тутарга бааһырбыта. 1944с. от ыйын 19 күнүгэр Ка­лининской уобалас Оночкинскай оройуон Звязино дэриэбинэ иһин сэриигэ өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  20. Ефремов Георгий Петрович — 1904с.т. ЯНВШ бүтэрбитэ. Алдан көмүһүн хостооһуҥҥа кыттыбыта. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Старшай сер­жант. 11859№-дээх воинскай чааска түбэспитэ. 1943с. от ыйын 23 күнүгэр Сталинский уобалас Лонецкай оройуон Семеновка хутор иһин сэриигэ өлбүгэ.
  21. Ефремов Егор Петрович — 1908с.т. 1941с. ыҥырыллыбыта. 1941с. Москва анныгар сэриигэ өлбүтэ.
  22. Жирков Петр Дмитриевич — 1920с.т. 1942с. бэс ыйыгар Райсоюзка үлэлии олорон ыҥырыллыбыта. 1944с. кулун тутар 9 күнүгэр Ленинградскай уобалас Псковской оройуон Молчанова дэриэбинэҕэ сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  23. Заболоцкай Иван Николаевич — 1898с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  24. Захаров Семен Николаевич — 1910с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1941с. атыр­дьах ыйыгар барбыта. 3-е МСП түбэспитэ. 1943с. бэс ыйыгар сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  25. Иванов Иван Павлович — 1915с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 20-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. кулун тутар 28 күнүгэр Ленинградскай уобалас Телятино дэриэбинэ иһин сэрии­гэ өлбүгэ.
  26. Иванов Михаил Гаврпльсвич — 1912с.т. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1943с. кулун тутар 28 күнүгэр Ленинградскай уобалас сиригэр өлбүтэ.
  27. Игнатьев Иван Прокопьевич — 1922с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөл сэриитигэр өлбүтэ.
  28. Игнатьев Николай Прокопьевич — 1918с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. Ильмень күөл сэриитин кыттыылааҕа.
  29. Кардашевекай Афанасий Осипович — 1903с.т. «Трактор» колхоз. 1943с.бэс ыйыгар барбыта. 1944с. ахсынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  30. Кардашевекай Николай Николаевич — 1924с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 584-е воинскай чааска түбэспитэ. 1944с. тохсунньу 10 күнүгэр тыҥатынан ыалдьан өлбүтэ.
  31. Кардашевскай Петр Николаевич — 1900с.т. МТС тракториһа. Комсомоллаах. Акмолинскай уобалас Боровое бөһүөлэккэ 1942с. атырдьах ыйын 9 күнүгэр ыалдьан өлбүтэ.
  32. Кардашевскай Трофим Осипович — 1916с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 19-с гв СД түбэспитэ. 1944с. олунньу 5 күнүгэр Витевскай уобалас Барыни­но дэриэбинэ иһин сэриигэ өлбүтэ.
  33. Карпов Николай Сергеевич- 1913с.т. Комсомоллаах. 1941с. атырдьах ый­ыгар барбыта. 1942с. бэс ыйын 15 күнүгэр бааһырыытынан Свердловскай уобалас Нижний Тагил куоракка сытан өлбүтэ.
  34. Кожевпн Гаврил Николаевич — 1911с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  35. Колесов Василий Афанасьевич — 191 Зс.т. «Карл Маркс» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1942с. балаҕан ыйын 15 күнүгэр Орловскай уо­балас Людиновскай оройуон Загорочи дэриэбинэҕэ сэриигэ өлбүтэ.
  36. Колесов Егор Иннокентьевич — 1915с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөл сэриитигэр өлбүтэ.
  37. Максимов Илья Яковлевич — 1902с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. олунньуга сэрии толоонугар өлбүтэ. (Сталинград анныгар).
  38. Максимов Петр Николаевич — 1905с.т. «Карл Маркс» колхоз. 143-с гв СП түбэспитэ. 1945с. муус устар 28 күнүгэр Берлин куорат иһин сэриигэ өлбүтэ.
  39. Михайлов Егор Иванович — 1917с.т. ЯНВШ үөрэхтээх. 1940с. Иркутскай куораттан барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. Лейтенант.
  40. Монастырев Афанасий Архипович — 1919с. г. ЯНВШ үөрэхтээх. ЧПУ выпускнига. Учуутал. Партия чилиэнигэр кандидат. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. Лейтенант. 141-с СД 796-с СП политругунан сэриилэспитэ. 1942с. ахсынньы 3 күнүгэр Воронежскай уобалас Каменка селоҕа буолбут сэриигэ өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин I степенэ орденнаах.
  41. Монастырев Николаи Гаврпльевич- 1916с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  42. Наумов Алексей Афанасьевич — 1912с.т. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр барбыта. Сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  43. Неустроев Прокопий Митрофанович — 1915с.т. «Орджоникидзе» кол­хоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1941с. ахсынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  44. Ноев Дмитрий Константинович — 1904с.т. Кыһыл бартыһаан. «Трактор» колхоз. 50-е штурмовой сапернай батальоҥҥа түбэспитэ. Бааһыран 1381 — ЭГ эмтэммитэ. Польшаҕа Торн куоракка эмтэнэ сытан 1945с. муус устар 14 күнүгэр өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин II степэнэ орденнаах.
  45. Петров Афанасий Григорьевич — 1924с.т. «Трактор» колхоз. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 17-е СД 48-е СП түбэспитэ. 1943с. сэтинньигэ Калинин куоракка өлбүтэ.
  46. Петров Василий Григорьевич — 1925с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ый­ыгар барбыта. 738-е СП түбэспитэ. 1944с. муус устар 25 күнүгэр Волынскай уобалас Туритинскай оройуон Осмилович дэриэбинэҕэ сэриигэ өлбүтэ.
  47. Петров Прокопий Григорьевич — 1926с.т. «Трактор» колхоз. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Сэрии толоонугар сылдьан өлбүтэ.
  48. Пинигин Иннокентий Иннокентьевич — 1912с.т. «Трактор» колхоз. 244- СД 907-е СП түбэспитэ. 1943с. балаҕан ыйын 8 күнүгэр Сталинскай уоба­лас Славенскай оройуон Никольскай селоҕа буолбут сэриигэ өлбүтэ.
  49. Платонов Лука Афанасьевич — 1907с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 1943с. олунньу 3 күнүгэр сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  50. Романов Василий Николаевич — 1900с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 302-е СД 825-е СП түбэспитэ. Ростовскай уобалас Малокурганскай оройуон Рязено дэриэбинэ сэриитигэр өлбүтэ.
  51. Романов Иннокентий Наумович — 1922с.т. «Орджоникидзе» колхоз. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1942с. балаҕан ыйыгар сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  52. Седалищев Михаил Афанасьевич — 1919с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  53. Седалищев Михаил Дмитрьевич — 1919с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар бар­быта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  54. Седалищев Николай Афанасьевич — 1918с.т. Лесотехиик. Комсомол. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 150-е СД 801-е СП тубэспитэ. 1942с. ыам ыйыгар Калининский уобалас Осташкова станцияҕа сэриигэ өлбүтэ.
  55. Седалищев Николай Ильич — 1923с.т. Зоотехник. Комсомол. 1941с. от ыйын 30 күнүгэр барбыта. 235-с СД150-с стрелковай биригээдэҕэ түбэспитэ. 1942с. ыам ыйын 23 күнүгэр Ленинградскай уобалас Кулатино дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  56. Седалищев Роман Сергеевич — 1919с.т. Судьуйа. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 78701-с полевой почтаҕа түбэспитэ. 1944с. кулун тутарга сэриигэ өлбүтэ.
  57. Семенов Дмитрий Николаевич — 191 Зс.т. 1942с. бэс ыйыгар Верхоянскайтан барбыта. 19-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөл сэриитигэр өлбүтэ.
  58. Семенов Егор Григорьевич — 1901с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1942с. балаҕан ыйыгар сэриигэ өлбүтэ.
  59. Семенов Иван Николаевич — 1942с. «Төҥүргэстээх» колхозтан ыҥырыллыбыта эрэ баар. Атын докумуон көстүбэтэ. Дойдутугар эргиллибэтэҕэ.
  60. Сергеев Иван Романович — 1920с.т. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1943с. от ыйыгар сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  61. Сергеев Михаил Романович — 1908с.т. 1942с. кулун тутар 16 күнүгэр барбыта. 55-е туспа стрелковай биригээдэҕэ тубэспитэ. 1943с. ыам ыйын 10 күнүгэр Ленинградскай уобалас Шлиссельбурги 8-е №-дээх ГЭС-кэ сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  62. Софронов Николай Кириковнч — 1921с.т. ЧПУ выпускнига. Учуутал. 1942с. кулун тутар 16 кунугэр барбыта. Сержант. 1943с. атырдьах ыйын 21 күнүгэр Харьковскай уобалас Дергачи оройуон Русская Лозовая дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  63. Старостин Семен Иннокентьевич — 1907с.т. 1942с. Атырдьах ыйыгар барбыта. 19-е СД 315-е СП түбэспитэ. 1943с. кулун тутар 12 күнүгэр Харь­ков куорат таһыгар сэриигэ өлбүтэ.
  64. Старостин Федор Федорович — 1906с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 252-е СД 932-е СП түбэспитэ. 1942с. алтынньыга Сталинград куорат иһин сэриигэ бааһырбыта. Ол бааһырыытынан өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Сталинград обороната» мэтээллэрдээх.
  65. Тоскин Петр Федорович — 1912с.т. Алдан көмүһүн хостооһуҥҥа кыттыбыта. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1942с. бэс ыйыгар сэрии хонууту­гар өлбүтэ.
  66. Трофимов Осип Петрович — 1901 с.т. 1941с. атырдьах ыйын 30 күнүгэр Москва куораттан ыҥырыллыбыта. Партия чилиэнэ. Сэрии хонуутутар өлбүтэ.
  67. Чичигинаров Николай Петрович — 1922с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. кулун тутар 12 күнүгэр өлбүтэ. Ильмень күөлгэ сэриилэспитэ.
  68. Чичигинаров Петр Петрович — 1924с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1941с.балаҕан ыйын 7 күнүгэр барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  69. Шестаков Петр Герасимович — 1921с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1943с. ахсынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  70. Яковлев Василий Николаевич — 1921 с.т. ЧПУ студена. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 325-е СП түбэспитэ. Ыалдьан 1687-ЭГ сытан Саратовский уобалас Балашов куоракка 1943с. олунньу 28 күнүгэр өлбүтэ.
  71. Яковлев Василий Яковлевич — 1917с.т. Комсомоллаах. 1942с.т. бэс ыйы­гар барбыта. 10-е гв туспа механизированнай биригээдэҕэ түбэспитэ. 1943с. бэс ыйын 27 күнүгэр Белгородский уобалас Крапивинские хуторга сэриигэ өлбүтэ.
  72. Ядрихинскай Григорий Васильевич — 1903с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбы­та. 5-е гв механизированнай корпус 10-е га. мех. Биригээдэҕэ түбэспитэ. 1943с. от ыйын 21 күнүгэр Курскай уобалас Беленихскэй оройуон Лучки дэриэбинэтигэр өлбүтэ.
  73. Ядрихинскай Евграф Григорьевич — 1906с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  74. Ядрихинскай Коной Гаврпльевпч — 1907с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 252-е СД 932 СП түбэспитэ. Сталинград куорат иһин сэриигэ 1942с. өлбүтэ. «Сталинград обороната» мэтээллээх.
  75. Ядрихинскай Сергей Алексеевич — 1912с.т. 1942с. кулун тутар 16 күнүгэр барбыта. Сэриигэ өлбүтэ.
  76. Ядрихинскай Федот Васильевич — 1918с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.

Тыыннаах эргиллэн кэлбиттэрэ:

  1. Антипин Михаил Андреевич — 1911с.т. Учуутал. 1944с. бэс ыйын 10 күнүгэр Ааллаах-Үүнтэн ыҥырыллыбыта. 9-с тимир суолу көрөр полкаҕа түбэспитэ. Бааһырбыта. 1945с. муус устарга эргиллибитэ. 1971с. өлбүтэ.
  2. Аржаков Илья Ильич — 1926с,т. «Карл Маркс» колхоз. 1941с. бэс ыйы­гар барбыта. 25979-с байыаннай чааска түбэспитэ. 1950с. кэлбитэ. 1990с. өлбүтэ.
  3. Артемьев Дмитрии Никифорович — 1917с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1988с. өлбүтэ.
  4. Артемьев Егор Никифорович — 1924с.т. 1943с. от ыйын 22 күнүгэр бар­быта. 242-с СД 99-с СП түбэспитэ. 1944с. бааһырбыта. 1945с. ыам ыйыгар кэлбитэ. 2000с. өлбүтэ.
  5. Артемьев Матвей Никифорович — 1918с.т. Комсомоллаах. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 21-с туспа хайыһар биригээдэҕэ түбэспитэ. 214-с СД 735-с СП кыттыбыта. 1944с. кэлбитэ. ЧПУ выпускнига. Учуутал. Намҥа олорон 1985с. өлбүтэ. Албан аат III степенэ орденнаах.
  6. Артемьев Николаи Васильевич I — 1912с.т. 1943с. барбыта. 1944с. эргил­либитэ. 1997с. өлбүтэ.
  7. Артемьев Николай Васильевич II — 1915с.т. комсомоллаах. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 29-с СД 90-с гв СП түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 2001с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  8. Артемьев Семен Максимович — 1912с.т. 1944с. барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1946с. өлбүтэ.
  9. Ботучнн Никита Ильич — 191 Зс.т. Алдан көмүһүн хостооһун кыттыылааҕа. Нэһилиэк сэбиэтин председателя. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбы­та. 128-с гв СД 320-с туспа черноморскай полкаҕа түбэспитэ. 1944с. тохсунньуга бааһыран. ыам ыйыгар кэлбитэ. 1987с. өлбүтэ. Албан аат III-c степенэ орденнаах.
  10. Боякинов Афанасий Федорович — 1904с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1989с. өлбүтэ.
  11. Боякинов Николай Иннокентьевич — 1926с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбы­та. 43-с СП түбэспитэ. 1945с. бааһырбыта. 5856-ЭГ сыппыта. 1945с. кэлби­тэ. 1992с. өлбүтэ.
  12. Владимиров Иван Иванович — 1923с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. 25-с СД 1362-с артиллерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1947с. кэлбитэ. Дьокуускайга олорор. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэрдээх.
  13. Григорьев Влас Дмитриевич — 1900с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 852-с СД 932-с С11 түбэспитэ. Сталинград сэриитигэр киирсибитэ. 1943с. ыалдьан төннүбүтэ 1979с. өлбүтэ.
  14. Григорьев Гаврил Гаврильевич — 1908с.т. Райсовет инструктора. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 223-е СП түбэспитэ. 1944с. бааһырбыта. 1946с. кэлбитэ. 1962с. өлбүтэ.
  15. Григорьев Иван Дмитрьевич — 191 Ос.т. 1944с. атырдьах ыйыгар барбыта. 161-е гв СП түбэспитэ. 1945с. эргиллибитэ. 1982с. өлбүтэ.
  16. Григорьев Михаил Семенович — 1918с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар бар­быта. 38-е кавалерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1943с. эргиллибитэ. 1944с. өлбүтэ.
  17. Дьячковскай Василий Яковлевич — 1925с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбы­та. 386-е саппаас полкаҕа түбэспитэ. Тыҥатынан ыалдьан 1949с. кэлбитэ. 1973с. өлбүтэ.
  18. Дьячковскай Дмитрий Васильевич — 1921с.т. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1987с. өлбүтэ.
  19. Дьячковскай Дмитрий Михайлович — 1904с.т. Райзаготконтора директо­ра. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Кыһыл бартыһаан. 1944с. кэлбитэ. 1973с. өлбүтэ. Кыһыл Cулус орденнаах.
  20. Дьячковскай Дмитрий Николаевич — 1915с.т. Учуутал. 1942с. бэс ыйы­гар барбыта. 585-е СП түбэспитэ. 1943с. эргиллибитэ. 1967с. өлбүтэ.
  21. Дьячковскай Иван Егорович — 1920с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 280-е СД 185-е СП түбэспитэ. 1944с. бааһырбыта. 1944с. атырдьах ыйыгар кэлби­тэ. 1985с. өлбүтэ.
  22. Дьячковскай Иван Михайлович I — 1916с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 289-е минометнай полкаҕа түбэспитэ. 1947с. эргиллибитэ. 1991с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  23. Дьячковскай Иннокентий Васильевич — 1924с.т. үрдүк үөрэхтээх. 1941с. бэс ыйыгар Дьокуускайтан барбыта. Польша. Чехия, Германия сиригэр сэриилэспитэ. 1947с. кэлбитэ.
  24. Дьячковскай Иннокентий Семенович — 1916с.т. 1941с. балаҕан ыйыгар барбыта. 1941с. ыалдьан төннөн кэлбитэ. 1942с. өлбүтэ.
  25. Егоров Василий Назарович — 1919с.т. комсомоллаах. 1945с. от ыйын 1-гы күнүгэр барбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1987с. өлбүтэ.
  26. Егоров Семен Петрович — 1920с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. Бааһырыытынан Свердловскай уобаласка тохтоон олорбута. Онно өлбүт.
  27. Егоров Петр Петрович — 1920с.т. 1942с. барбыта. Бааһырыытынаи эрдэ төннүбүтэ. Амма оройуонун киинигэр олохсуйан олорон өлбүтэ.
  28. Ефимов Алексей Иннокстьевич — 1909с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар бар­быта. «Орджоникидзе» колхоз. 42-с СД 165-с туспа ротатыгар түбэспитэ. 3 төгүл бааһырбыта. 1945с. алтынньыга кэлбитэ. 1975с. өлбүтэ. Албан аат III степенэ орденнаах, «Ленинград обороната» мэтээллээх.
  29. Ефимов Гаврил Дмитрьевич — 1920с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр. 360-с СП түбэспитэ. 1943с. бааһыран 1489 — ЭГ эмтэммитэ. Бааһырыытынан 1944с. кулун тутарга кэлбитэ. 2000с. өлбүтэ. Кыһыл Сулус орденнаах, комсомоллаах. ЧПУ выпускнига. Учуутал.
  30. Ефимов Михаил Прокопьевич — 1918с.т. комсомоллаах. ЧПУ выпускнига. Алаҕар оскуолатыгар учууталлыы олорон 1942с. бэс ыйыгар бар­быта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. бааһырбыта. Бааһырыытынаи 1944с. кулун тутарга кэлбитэ. 2004с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  31. Ефремов Михаил Дмитрьевич — 1924с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 278-с СД 855-с СП түбэспитэ. 1946с. кэлбитэ. 1991с. өлбүтэ.
  32. Ефремов Петр Дмитрьевич — 1920с.т. ЧПУ выпускнига. 1942с. Сылан оскуолатыгар учууталлыы олорон барбыта. 28-с СД кыттан Курскайдааҕы тоҕой сэриитигэр сэриилэспитэ. Полковник, Дьокуускайдааҕы об­ластной военкомакка өр үлэлээбитэ. Хорсунун иһин». «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  33. Захаров Афанасий Данилович — 1923с.т. ЧПУ студена. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 6-с танковай армия 89-с СД 267-с СП кыттан Япония сэриитигэр киирсибитэ. 1947с. кэлбитэ. 2001с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  34. Кардашевскай Алексей Степанович — 1902с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 252-с СД 932-с СП түбэһэн сэриилэспитэ. 1942с. алтынньыга бааһырбыта. 3626-ЭГ эмтэммитэ. 1943с. төннүбүтэ. 1991с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Сталинград обороната» мэтээллээх.
  35. Кардашевскай Аполлон Николаевич — 1921 с.т. 1941с. от ыйын 30 күнүгэр барбыта. Саппаас чаастарга сылдьыбыта. Ыалдьап 1942с. төннүбүтэ. 1992с.өлбүтэ.
  36. Кардашевскай Молот Кононович — 1924с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 152-е СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. эргиллибитэ. 1988с. өлбүтэ.
  37. Кардашевскай Николай Гаврильевич — 1925с.т. ЧНУ выпускнига. Учуутал. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Ыалдьан 310-е военнай госпитальга сыппыта. 1949с. кэлбитэ. 1980с. өлбүтэ.
  38. Кардашсвскай Семен Никитич — 1926с.т. 1944с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. 38111-е механизированнай биригээдэҕэ түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. кэлбитэ. 1989с. өлбүтэ.
  39. Карпов Гаврил Гаврильевич — 1926с.т. «Карл Маркс» колхоз. Комсомол­лаах. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 649-е СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыт­тыбыта. 1946с. кэлбитэ, 1983с. өлбүтэ.
  40. Карпов Константин Егорович — 1909с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1942с. төннүбүтэ. 1952с. өлбүтэ.
  41. Карпов Семен Николаевич — 1910с.т. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1991с. өлбүтэ.
  42. Колесов Константин Иннокетьевич — 1928с.т. 1949с. ыам ыйыгар ыҥырыллыбыта. 666-е Зенитнэй артиллерийскай полкаҕа түбэһэн 1951-53сс. Корея сэриитигэр кыттыбыта. 1958с. кэлбитэ. 1991с. өлбүтэ.
  43. Кулпчкип Егор Семенович — 1925с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1945с. бэс ыйыгар барбыта. Старший сержант. 21-е Зенитнэй артиллерийскай полкаҕа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1951с. эргиллибитэ. 1992с. өлбүтэ.
  44. Куличкин Еремей Григорьевич — 1896сл. Партия чилиэнэ. 1943с. бэс ый­ыгар барбыта. Кыһыл бартыһаан. 1946с. кэлбитэ. 1980с. өлбүтэ. Ленин уонна Кыһыл Сулус орденнаах.
  45. Матвеев Иннокентий Спиридонович — 1920с.т. Комсомоллаах. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. эргиллибитэ. 1948с. өлбүтэ.
  46. Михайлов Иван Иванович — 1926с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. Сэрииттэн эргиллэн Бурятияҕа олохсуйбута. Онио олорон өлбүтэ.
  47. Михайлов Семен Прокопьевич — 1925с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 278-с СД 855-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1950с. эргиллибитэ. 1995с. өлбүтэ.
  48. Никифоров Гаврил Данилович — 1917с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1946с. кэлбитэ 1978с. өлбүтэ.
  49. Неустроев Илья Митрофанович — 1916с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар ыҥырыллыбыта. 234-с СП түбэспитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1970с. өлбүтэ.
  50. Ноев Афанасий Михайлович — 1914с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1947с. өлбүтэ.
  51. Ноев Афанасий Петрович — 1920с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. ыалдьан төннүбүтэ. 1944с. өлбүтэ.
  52. Павлов Егор Сергеевич — 1910с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 880-с СП түбэспитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1970с. өлбүтэ.
  53. Павлов Петр Иннокентьевич — 1919с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Сэрииттэн эргиллибитэ. Хаһан өлбүтэ быһаарыллыбата.
  54. Петров Николай Афанасьевич — 1920с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. Кэлин өлбүтэ.
  55. Петров Николай Григорьевич — 1911с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. атыр­дьах ыйыгар барбыта. 33188-с воинскай чааска түбэспитэ. 1945с. эргилли­битэ. Кэлин өлбүтэ.
  56. Платонов Роман Афанасьевич — 1917с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1941с. сэтинньи 4 күнүгэр барбыта. 52-с артиллерийскай полкаҕа түбэспитэ. Ыал­дьан 2253 — ЭГ сыппыта. 1942с. алтынньыга ыалдьан төннүбүтэ. 1992с.өлбүтэ.
  57. Платонов Роман Иванович — 1915с.т. 1944с. бэс ыйыгар барбыта. 855-с СП түбэспитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1946с. өлбүтэ.
  58. Платонов Степан Афанасьевич — 1906с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. атыр­дьах ыйыгар ыҥырыллыбыта. 1944с. төннүбүтэ. 1980с. өлбүтэ.
  59. Попов Семен Трофимович — 1908с.т. «Трактор» колхоз. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. эргиллибитэ. 1952с. өлбүтэ.
  60. Рязанский Кирилл Николаевич -1 917с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1942с. атырдьах ыйыгар барбыта. 149-с СП түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 1991с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх.
  61. Седалищев Григории Иванович — 1902с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 666-с СП түбэспитэ. 1945с. кэлбитэ. 1969с. өлбүтэ.
  62. Седалищев Иван Васильевич — 1911с.т. 1943с. ыҥырыллыбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1988с. өлбүтэ.
  63. Седалищев Петр Афанасьевич — 1925с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 20-е туспа охрана ротатыгар түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. эр­гиллибитэ. Дойдутугар олорор.
  64. Сибиряков Гермоген Маркович — 1926с.т. 1942с. атырдьах ыйыгар барбы­та. 38-е туспа мех.полкаҕа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947с. кэлбитэ. Дойдутугар олорор. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  65. Старостин Григорий Федорович — 1900с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1971с. өлбүтэ.
  66. Старостин Кузьма Федорович — 1908с.т. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1943с. кэлбитэ. 1970с. өлбүтэ.
  67. Старостин Петр Афанасьевич — 1918с.т. ЧПУ выпускника. Учуутал. Комсомоллаах. 1943с. атырдьах ыйын 17 күнүгэр барбыта. 855-е СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1945с. кэлбитэ. 1992с. өлбүтэ.
  68. Старостин Петр Григорьевич — 1922с.т. 1942с. бэс ыйыгар барбыта. Комсомоллаах. 23-е СП түбэспитэ. 1944с. бааһыран кэлбитэ. 1981с. өлбүтэ. Албан аат III-c степенэ орденнаах.
  69. Степанов Иван Иванович — 1919с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1942с. бэс ый­ыгар барбыта. 19-е туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэспитэ. 1943с. Иль­мень күөлгэ кулун тутарга бааһырбыта. 1401-ЭГ эмтэммитэ. 1943с. алтынньыга эргиллибитэ. 1996с.өлбүтэ. Албан Аат III степенэ орденнаах.
  70. Степанов Николай Афанасьевич — 1896с.т. Партия чилиэнэ. «Карл Маркс» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. Кыһыл бартыһаан. 1944с. эр­гиллибитэ. 1948с. өлбүтэ.
  71. Сысолятин Николай Михайлович — 1926с.т. «Карл Маркс» колхоз. 1945с. от ыйын 1 күнүгэр барбыта. 386-е саппаас полкаҕа түбэспитэ. 1951с. эргил­либитэ. 1993с. өлбүтэ.
  72. Тоскпп Степан Яковлевич — 1914с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1990с. өлбүтэ.
  73. Федотов Алексей Григорьевич — 1902с.т. «Орджоникидзе» колхоз. 1943с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1990с. өлбүтэ.
  74. Федотов Афанасий Афанасьевич — 1914с.т. 1943с. ыам ыйын 8 күнүгэр барбыта. 1078-с СП түбэспитэ. Бааһырбыта. 1945с. эргиллибитэ. 1984с. өлбүтэ.
  75. Федотов Василий Григорьевич — 1910с.т. 1943с. бэс ыйыгар Кэбээйиттэн барбыта. 855-е СИ түбэспитэ. 1946с. эргиллибитэ. 1991с. өлбүтэ.
  76. Федотов Иван Дмитрьевич — 1898с.т. «Трактор» колхоз. 1943с. бэс ыйы­гар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. Кэлин өлбүтэ.
  77. Шестаков Иван Гаврильевич — 1924с. г. «Карл Маркс» колхоз. 1945 с. бэс ыйыгар барбыта. 515-е спец. Батальоҥҥа түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1947 с. кэлбитэ 1982 с. өлбүтэ.
  78. Шестаков Михаил Иванович — 1917с.т. тракторист, 1941 с. атырдьах ый­ыгар барбыта. 590-е сибээс батальонугар түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946 с. эргиллибитэ. 2005 с. өлбүтэ.
  79. Шестаков Николай Иванович — 1919с.т. 1942 с. бэс ыйыгар барбыта. 1946 с. кэлбитэ. 1963 с. өлбүтэ.
  80. Шестаков Николай Николаевич 1-191 бс.т. 1941с. барбыта. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1943 с. эргиллибитэ. 1981 с. өлбүтэ.
  81. Шестаков Николай Николаевич II — 1918 с.т. «Төҥүргэстээх» колхоз. 1943 с. Кэбээйиттэн ыҥырыллыбыта. 1945с. төннүбүтэ. 1979 с. өлбүтэ.
  82. Шестаков Петр Иванович — 1907с.т. 1941с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1943 с. эргиллибитэ. 1943 с. өлбүтэ.
  83. Шестаков Петр Николаевич — 1906с.т. «Карл-Маркс» колхоз. 1941 с. бар­быта. Бааһыран 1942 с. кэлбитэ. 1943 с. өлбүтэ.
  84. Яковлев Егор Николаевич — 1894с.т. «Карл-Маркс» колхоз. 1943 с. от ый­ыгар барбыта. 1944 с. кэлбитэ, кэлин өлбүтэ.
  85. Яковлев Никита Егорович — 191 бс.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 75833 полевой почтаҕа түбэспитэ. Ыалдьан 71-е ЭГ сыппыта. 1946 с. кэлбитэ. 1970 с. өлбүтэ.
  86. Ядрихинскай Николай Васильевич — 1912с.т. 1942 с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1943 с. кэлбитэ. 1956 с. өлбүтэ.

Үлэ фронуттан эргиллибиттэрэ:

  1. Авсентьев Василий Тимофеевич — 1909с.т. «Карл Маркc` колхоз. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1945 с. эргиллибитэ. 1985 с. өлбүтэ.
  2. Егоров Петр Иванович — 1897с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1946 с. төннүбүтэ. 1972 с. өлбүтэ.
  3. Ефремов Константин Васильевич — 1908с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944 с. эргиллибитэ. 1984 с. өлбүтэ.
  4. Кардашевскай Гаврил Алексеевич — 1891с.т 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944 с. кэлбитэ. 1987 с. өлбүтэ.
  5. Кардашевскай Никита Евсеевич — 1903с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944 с. эргиллибитэ. 1987 с. өлбүтэ.
  6. Колесов Егор Павлович — 1909с.т. 1944 с. бэс ыйыгар барбыта. 1945 с. эргиллибитэ. 1986 с. өлбүтэ.
  7. Кузьмин Василий Егорович — 1905с.т. шофер. 1943 с. барбыта. 1944 с. эр­гиллибитэ. 1988 с. өлбүтэ.
  8. Максимов Николай Егорович — 1927с.т. 1945 с. от ыйын 1 кунугэр барбы­та. 1952 с. кэлбитэ. 1996 с. өлбүтэ.
  9. Маскимов Устин Яковлевич — 1893с. т. 1943 с. атырдьах ыйыгар барбыта. 1944 с. кэлбитэ. 1958 с. өлбүтэ.
  10. Матвеев Егор Николаевич — 1901с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944 с. эргиллибитэ. 1984 с. өлбүтэ.
  11. Ноев Михаил Константинович — 1911с.т. 1943 с. барбыта. 1944 с. эргил­либитэ. 1970 с. өлбүтэ.
  12. Романов Семен Степанович — 1915с.т. Комсомоллаах. 1943 с. барбыта. 1943с. эргиллибитэ. 1998 е. өлбүтэ.
  13. Седалищев Дмитрий Николаевич — 1904с.т 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1945с. кэлбитэ. 1990 с. өлбүтэ.
  14. Седалищев Николай Николаевич — 1902с.т. 1943 с. ыҥырыллыбыта.1945с. эргиллибитэ. 1978 с. өлбүтэ.
  15. Сибиряков Михаил Маркович — 1908с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1946с. кэлбитэ. 1990 с. өлбүтэ.
  16. Сибиряков Павел Маркович — 1897с.т. 1943 с. атырдьах ыйгар барбыта. 1944 с. кэлбитэ. 1984 с. өлбүтэ.
  17. Софронов Иван Егорович — 1901с.т. 1943 с. Кэбээйи оройуонуттан барбы­та. 1945с. эргиллибитэ. 1949с. өлбүтэ.
  18. Трофимов Алексей Захарович — 1904с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1946 с. өлбүтэ.
  19. Христофоров Сидор Иванович — 1925с.т. 1943 с. атырдьах ыйыгар барбы­та. 1944 с. төннүбүтэ. 1993 с. өлбүтэ.
  20. Яковлев Егор Дмитриевич – 1920 с.т. 1943 с. бэс ыйыгар барбыта. 1944 с. эргиллибитэ. 1950 с. өлбүтэ.

Аҕа дойду сэриитин I –кы, II- с степенэ орденнаахтар

Монастырев Афанасий Архипович

Лейтенант. Одьулуун нэһилиэгэ (1919-1942). 1939 с. СНБО-ну бүтэрбитэ. Партия чилиэнэ. ЧПУ-га үөрэнэн учуутал идэтин ылбыга.СНБО кэнниттэн Забайкальеҕа ыытыллыбыта. Аҕа дойду сэриитигэр 1942 с. от ыйыттан ыҥырыллыбыта. Воронежскай фроҥҥа 141-с с.д. 796-е с.п. рота политругунан сэриигэ кыттыбыта.Орденынан наҕараадалыырга түһэрии сурук ис хоһоонугар: «… т. Монастырев А.Л. сэрии былаһын тухары саамай кутталлаах миэстэлэргэ — инники кирбиилэргэ сылдьыбыта.  Бэйэтин  хорсун-хоодуот  холобурунан  байыастары  инники  диэки сирдээбитэ.  Рота  байыастарын  ортотугар  үрдүк  авторитетынан  туһаммыта. Партийнай-массабай үлэни табан тэрийбитэ». Ийэ дойду көмүскэлин иһин туруулаһан охсуһа сылдьан,  1942 с. ахсынньы 3 күнүгэр  сэрии  хонуутугар  өлбүтэ.  Көмүс  уҥуоҕа  Воронежскай  уобалас  Каменки сэлиэнньэтигэр көмүллүбүтэ.796-е  с.п.  көрдөһүүтүнэн,  60-с  армия  1943  с.  муус устар  30  к.  бирикээһинэн, өлбүтүн  кэннэ,  лейтенант  Монастырев  А.А.  Аҕа  дойду  сэриитин  I-кы  степенэ орденынан наҕараадаламмыта. Ити кэмҥэ II-с степени көтөн туран, I-кы степенинэн наҕараадаланыы сэдэх эбитэ буолуо.

Ноев Дмитрий Константинович

Одьулуун нэһилиэгэ (1904-1945). Кыһыл бартыһаан. 1943 с. бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. Саппаас чааска сапер идэтигэр үөрэнэн баран, бэрт сотору инники кирбиигэ 50-с туспа, штурмовой инженернай-сапернай бригадаҕа түбэспитэ. 2-с Белорусскай фроҥҥа сулууспалаабыта.Польша сиригэр Торн куорат чугаһыгар сэрии бара турара. Ол кэмнэ Данциг куорат анныгар, 1945 с. кулун тутар 13 күнүгэр Д. Ноев ыараханнык бааһырбыта. 1381 №-дээх эвак. госп. эмтэнэ тиийбитэ. Быраастар олус ыараханнык бааһырбыт саллааты олоҕун быыһаары, хаҥас атаҕын быспыттара. Ол эрээри, туһалаабатаҕа. Дмитрий муус устар 14 күнүгэр госпитальга өлбүтэ. Торн куорат кылабыыһатыгар 278-с могилаҕа көмүллүбүтэ.Икки сэрии кыттыылааҕа, хорсун саллаат Ийэ дойдутун көмүскэлигэр сэрии хонуутугар көрдөрбүт хоодуот быһыытын иһин «Хорсунун иһин» медалынан, Аҕа дойду сэриитин I-кы степенэ орденынан наҕараадаламмыта.

Кыһыл Сулус орденнаахтар

Дьячковскай Дмитрий Михайлович

Одьулуун нэһилиэгэ (1904-1973 сс.) Кыһыл бартыһаан.1943 с. бэс ыйыгар Чурапчытааҕы райзаготконтора председателинэн үлэлии олорон, Ийэ дойдутун көмүскэлигэр ыҥырыллыбыта. Доруобуйатын туруга мөлтөх буолан, сэриилэһэр армияҕа ыытыллыбатаҕа. Саппаас байыаннай чаастарга сулууспалаамахтаан иһэн, доруобуйатынан сыыллан, дойдутугар эргиллибитэ. Кэлэрин кытта сотору буолаат, үлэ фронугар анаан ыҥырбыттара. Онно кини Усольева 1355 No-дээх рабочай командаҕа түбэспитэ. Байыаннай суолталаах фабрикаҕа рабочайдаабыта.1945 с. дойдутугар иккистээн эргиллибитэ. Дмитрий Михайлович кыһыл бартыһаан быһыытынан, Октябрьскай Революция 50 сылынан, Кыһыл Сулус орденынан наҕараадаламмыта.

Ефимов Гаврил Дмитриевич

Одьулуун нэһилиэгэр 1920 с. төрөөбүтэ. Комсомоллаах. ЧПУ-ны бүтэрбитэ, учуутал. 1942 с. бэс ыйыгар Хайахсыкка учууталлыы олорон, Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллыбыта. Уралга тиийэн, 40-с саппаас полкаҕа сулууспалаабыта. Онно хайыһар бригадаларын тэрийиигэ кини 20-с туспа хайыһар бригадатыгар связист идэтин ылбыта. Гаврил Ефимов 20-с туспа хайыһар бригадатын 1284-с с.п. 360-с Сибиирдээҕи с.п. састаабыгар сэриигэ кыттыбыта. 1943 с. атырдьах ыйыгар ыараханнык бааһыран, 1489-с дээх эвакуация госпиталыгар эмтэммитэ. Госпиталь кэнниттэн, салгыы сэриилэһэр кыаҕа суох буолан, 1944 с. кулун тутарга дойдутугар эргиллибитэ.

Орденынан наҕараадалыыр лиискэ суруллар: «Таб. Ефимов Г.Д. фроҥҥа 1943 с. олунньуттан саҕалаан сэрии толоонугар киирбитэ. Немецкэй оккупаннары утары сэриилэһэ сылдьан 2 төгүл бааһырбыта. 1943 с. кулун тутарга илиитигэр бааһырбыта. 18.08.43 с. Старай Русса оройуонугар 370-с с.д. 1234-с с.п. кыттан, сэриилэһэ сылдьан ыараханнык бааһырбыта. Атаҕын уңуоҕун үлтүрүттэрбитэ. 3370 No-дээх госпиталь начальнига, медицинскэй сулууспа майора Столяров» Красноармеец Г.Д. Ефимов Хотутулуу-Арҕаа фронт командованиетын 1943 с. алтынньы 2 күнүнээҕи 0817 No-дээх бирикээһинэн Кыһыл Сулус орденынан наҕараадаламмыта.

Дойдугугар эргиллэн кэлэн, комсомол райкомугар, колхозка, совхозка парткомунан, профком председателинэн, партия райкомун аппаратыгар, оскуолаларга директорынан үлэлээбитэ.

Г.Д. Ефимов — СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Норуоттар Доҕордоһуулара орден кавалера, Чурапчы улууһун Бочуоттаах гражданина

Куличкин Еримей Григорьевич

Одьулуун нэһилиэгэ (1896-1980 сс.). Партия чилиэнэ. Кыһыл бартыһаан. 1943 с. бэс ыйыгар Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллыбыта. Бу кэмнэ 50 сааһыттан тахсыбыт киһи этэ. Еримей Куличкин Забайкальскай Байыаннай уокурукка, саппаас чааска сулууспалаабыта. Кини онно политтэрийээччи быһыытынан сылдьыбыта. Салгыы Улан-Баторга сулууспалаабыта. Сулууспатын кэмигэр политическай-маассабай үлэни сөптөөхтүк, үчүгэйдик тэрийбитин иһин, Кыһыл Сулус орденынан наҕараадаламмыта.

1946 с. армия кэккэтиттэн демобилизацияламмыта.

Октябрьскай Революция 70 сылыгар, Кыһыл бартыһаан Еримей Григорьевич Куличкин Ленин орденынан наҕараадаламмыта.

Албан Аат орденнаахтар

Артемьев Матвей Никифорович

Младшай сержант. Одьулуун нэһилиэгэ (1918-1985 сс.). Комсомоллаах. ЧПУ- ны үөрэнэн бүтэрбитэ. Учуутал. 1942 с. бэс ыйыгар учууталлыы олордоҕуна, Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллыбыта. Саппаас чааска сулууспалаан баран, 21-с туспа хайыһар бригадатыгар түбэспитэ. Новгородскай уобалас Старай Русса оройуонугар, Хотугулуу-Арҕаа фроҥҥа инники кирбиигэ өстөөхтөрү кытары күөн көрсөр сэриигэ кыттыбыта. Бааһыран, үтүөрэн баран, 144-с туспа с.п. кэлин 214-с с.д. 776-с с.п. сулууспалаан, фронт инники кирбиитигэр сылдьыбыта.1944 с. ыараханнык бааһырбыта. Итинэн сибээстээн демобилизацияламмыта. 1944 с. дойдутугар кэлэн, учууталлыыр үлэтин салҕаабыта. Кэлин Нам оройуонун 1-кы Хомустаах оскуолатыгар учууталлаабыта. А.Н. Артемьев Албан Аат III-с степенэ орден кавалера. 1985 с. өлбүтэ.

Ботучин Никита Ильич

Одьулуун нэһилиэгэ (1913-1987 сс.). Комсомоллаах. 1943 с. бэс ыйыгар нэһилиэгэр — Одьулуунна сэбиэт председателинэн үлэлии олорон фроҥҥа атаарыллыбыта.128-с гв. с.д. 365-с с.п. уонна 1-кы Приморскай армия 339-с с.п. 320-с Черноморскай туспа с.п. сулууспалаабыта. «Аччыгый сиргэ» Керчь тумус арыыга кырыктаах сэриигэ кыттыбыта, чэпчэкитик бааһырбыта.

Аҕа дойду сэриитигэр активнайдык кыттыбытын иһин, Албан Аат III-с степенэ орденынан наҕараадаламмыта. Онно сурулларынан: «…1943 с. балаҕан ыйыттан 1944 с. тохсунньу 24 күнүгэр диэри, Керченскэй силбэһиилэри оломноон туораан, күүстээх утарсыылары көрсө-көрсө, Керчь тумус арыы иһин хабыр хапсыһыыларга киирсибитэ. Туспа Приморской армия састаабыгар сэриилэһэ сылдьан, 20.01.1944 с. Керченскэй плацдармы көмүскээһиҥҥэ ыараханнык бааһырбыта.

Биэс ый устата госпиталларга эмтэнэн үтүөрбүтэ гынан баран, сэрии инники кирбиитигэр төннөр кыаҕын сүтэрбитэ.

Чурапчы оройуонун военкома майор Сотников. 24.03.1965 cc.».

Никита Ильич эргиллэн кэлэн колхозка, нэһилиэккэ салайар үлэлэргэ сылдьыбыта. Албан Аат ІІ-с степенэ орденнаах.

Ефимов Алексей Иннокентьевич

Одьулуун нэһилиэгэ (1909-1976 сс.). Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. 1941 с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр сэриилэһэр армияҕа атаарыллыбыта.

Кылгас кэмҥэ сэриилэһэр ньымаҕа үөрэнэ түһээт, фронт инники кирбиитигэр ыытыллыбыта 45-с с.д. 42-с с.д. 165-с туспа стрелковай ротатыгар сулууспалаабыта. Маҥнай Харьков туһаайыытынан, онтон 1943 с. Ленинградскай фроҥҥа, 1944 с. Краков куорат иһин, 1945 с. Бреслау оройуонугар уоттаах сэриигэ кииртэлээбитэ.Үс төгүл бааһырбыта: 1943 с. — атаҕар, 1944 с. илиитигэр, 1945 с. — көхсүгэр. 1945 с. дойдутугар эргиллибитэ.

Төрөөбүт-үөскээбит нэһилиэгиттэн харыс да сири халбарыйбакка, колхоһугар үлэлээбитэ. Алексей Иннокентьевич Албан Аат III-с степенэ орден, «Ленинград оборонатын иһин» медаль кавалера. Кини Дьабыыла бөһүөлэгэр олорон, 1976 с. өлбүтэ.

Старостин Петр Григорьевич

Одьулуун нэһилиэгэ (1922-1981 сс.). Комсомоллаах. «Трактор» колхоз чилиэнэ. 1942 с. Кыһыл Армия кэккэтигэр ыҥырыллыбыта. Уралга Бершеть байыаннай лааҕырыгар тиийэн 40-с саппаас полкаҕа сулууспалаабыта. Кэлин 323-с с.п. састаабыгар фронт инники кирбиитигэр киирбитэ.

Старай Руссаҕа өстөөҕү утары сэриилэспитэ, Демьянскай плацдармы суох оҥорсубута. Салгыы Белоруссияны босхолоспута, сылы быһа инники кирбиигэ сылдьыбыта.

Албан Аат орденынан наҕараадаҕа түһэрэр лиискэ суруллубут: «…1942 с. балаҕан ыйыттан саҕалаан, фронт чугаһыгар суоллары тутуу этэрээтигэр үлэлэспитэ. Доруобуйата көммүтүн кэннэ, сэриилэһэр армияҕа ыытыллыбыта. 1943 с. муус устарга 323-с с.п. тиийбитэ. Хотугулуу-Арҕаа фроҥҥа сылдьан Ловать өрүскэ Холм оройуонугар, Старай Русса оройуонугар сэриигэ кыттыбыта, Демьянскай плацдармы үлтүрүтүспүтэ. 10.04.1944 с. Белоруссия сиригэр сэрии хонуутугар уҥа сототугар мина осколкатынан бааһырбыта. Бааһырыыта ыарахан этэ, сототун уҥуоҕа алдьаммыта.

Чурапчы оройуонун военкома майор Сотников. 4.04.1967 c.».

П.Г. Старостин Албан Аат ІІІ-с степенэ орденынан наҕараадаламмыта.

Степанов Иван Иванович

Одьулуун нэһилиэгэ (1919-1996 сс.). Карл Маркс аатынан колхоз чилиэнэ. 1942 -с. бэс ыйыгар Ийэ дойдутун көмүскүү аттаммыта.

Уралга тиийэн 40-с саппаас чааска сулууспалаабыта. Ити кыһын 19-с туспа хайыһар бригадатыгар түбэһэн, 1943 с. тохсунньуга фронт инники кирбиитигэр тиийбитэ. Сэриигэ бааһырбыта. Эмтэнэн үтүөрэн баран, иккистээн сэриигэ фроҥҥа кэлбитэ.

5.03.1943 с. буолбут хапсыһыыга ыараханнык бааһырбыта. Бу сыл алтынньыга бааһырыытынан сибээстээн, инбэлиит буолан дойдутугар эргиллибитэ.И.И. Степанов сэриигэ, көрдөрбүт хорсун быһыытын иһин Албан Аат ІІ-с степенэ орденынан наҕараадаламмыта. Иван Иванович 1996 с. өлбүтэ.

Бойобуой мэтээллээхтэр

Артемьев Николай Васильевич II

1915 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. Колхоһугар председателлии олорон 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 29-с СД 90-с гв. СП онтон 69-с СД кыттан сэриигэ киирсибитэ. Төбөтүгэр ыараханнык бааһырбыта. Онтон сибээстээн 12.08.43 сылтан 05.05.1945 с. диэри билиэн түбэһэн сылдьыбыта. Американскай сэриилэр быыһаабыттара. 25.10.1945 с. эргиллибитэ. Колхоз солбуйар председателинэн, хонуу биригэдьииринэн, кэлин эт-үүт комбинатыгар 20-чэ сыл үлэлээбитэ. 2001 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Владимиров Егор Данилович

1900 с. т. «Трактор» колхоз чилиэнэ. 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 152-с СД 932-с СП кыттан Сталинград к. көмүскэспитэ. Бастаан 110-с СД Брянскай фроҥҥа сэриилэспитэ. 03.10.1942 с. Сталинград сэриитигэр бааһырбыта уонна 20.10.42 с. өлбүтэ. «Сталинград обороната» мэтээллээх.

 Владимиров Иван Иванович

Сержант. 1924 с.т. «Трактор» колхоз чилиэнэ. Комсомоллаах. 21.08.1942 с. ынырыллыбыта. 125-с, 1362-с зенитнэй артполкађа, 13 армия 25-с СД 25-с зен.-арт. полкаҕа кыттан сэриигэ киирсибитэ. 1947 с. кулун тутарга эргиллибитэ. Бастаан дойдутугар, салгыы республикаҕа эргиэн үлэтигэр, «Холбос» линиятынан, Якутторга үлэлээбитэ. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэрдээх.

Дьячковскай Иван Егорович

1920 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. 20.06.42 с. ыҥырыллыбыта. 280-с СД 185-с СП кыттан сэриилэспитэ. 31.03.1944 с. бааһырбыта. 4104 No-дээх ЭГ эмтэммитэ. 1944 с. атырдьах ыйыгар инбэлиит буолан эргиллибитэ. Колхоһугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. 1985 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Ефремов Петр Дмитриевич

Полковник. 1920 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. ЧПУ-ну бүтэрбитэ. Сылан оскуолатыгар учууталлыы олорон 20.06.42 с. ыҥырыллыбыта. 22-с ТХБр кыттан Старай Русса оройуонугар сэриигэ киирсибитэ. 28-с гв. Харьковскай дивизияҕа кыттан Курскай тоҕой сэриитигэр киирсибитэ. Белгород-Харьков туһаайыытынан сэриилэспитэ.

Ташкеннааҕы полковой оскуолаҕа үөрэммитэ. Ол кэнниттэн сэрии бүппүтүн да кэнниттэн байыаннай сулууспаҕа хаалбыта. Дьокуускайдааҕы облвоенкоматтан уурайарыгар подполковник званиеламмыта. Республикатааҕы Үөрэх министерствотыгар байыаннай үөрэхтээһин инспекторынан өр кэмнэ үлэлээбитэ. Билигин Дьокуускай к. олорор. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэрдээх. «ССРС байыаннай күүстэригэр эҥкилэ суох сулууспалааһын иһин» І-гы, ІІ-с степенэ знактардаах.

 Захаров Афанасий Данилович

1923 с.т. Карл Маркс аатынан колхоз чилиэнэ. ЧПУ студена. Комсомоллаах. 24.06.42 с. ыҥырыллыбыта. 84-с туспа мото-понтоннай батальоҥҥа, 31-с мех. полкаҕа, 9-с мехкорпус 89-ССД 267-с СП кыттан Японияны утары сэриигэ киирсибитэ. 04.02.1947 с. эргиллибитэ. Юридическай оскуоланы бүтэрэн оройуонугар милиция начальнигынан үлэлээбитэ. Кэлин соцобеспечениеҕа үлэлээбитэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх. 26.02.2001 с. өлбүтэ.

Ефимов Михаил Прокопьевич

1918 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. ЧПУ-ну бүтэрбитэ. Алаҕар оскуолатыгар учууталлыы олорон 20.06.42 с. ыҥырыллыбыта. 20-с ТХБр кыттан Демянскай плацдарм иһин сэриилэргэ киирсибитэ. Хотугулуу-Арҕаа фронт, Старай Русса оройуонугар 18.03.1943 с. бааһырбыта. 18.02.1944 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Дириҥ детдомугар, оскуолатыгар, интернат- оскуолаҕа, Одьулууннааҧы ОПТУ-га үлэлээбитэ. 2004 с. өлбүтэ.  «Хорсунун иһин» мэтээллээх. СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун бочуоттаах гражданина.

Ефимов Николай Иннокентьевич

Гв. сержант. 1912 с. т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. Партия чилиэнэ. СНБО үөрэхтээх. Педрабфак үөрэхтээх учуутал. Садын оройуонугар учууталынан үлэлээбитэ. Дьокуускайга кэлэ сылдьан тылланан  1942 с. ыҥырыллыбыта. 21-с ТХБр, 65-с гв. СД 259-с гв. СП кыттан сэриигэ киирсибитэ. 19.03.1943 с. бааһырбыта. 19.08.1944 с. сэрии хонуутугар охсуһа сылдьан өлбүтэ. Калининскай уобалас Звягино дэриэбинэтигэр көмүллүбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

Ядрихинскай Конон Григорьевич

1907 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 252-с СД 932-с СП киирсэн Сталинград к. көмүскүүр сэриигэ кыттыбыта. Манна сэрии хонуутугар өлбүтэ. Хаһан өлбүтэ, көмүс унуоҕа ханна көмүллүбүтэ чуолкайдаммата. «Сталинград обороната» мэтээллээх.

Кардашевскай Алексей Степанович

1902 с.т. «Трактор» колхоз чилиэнэ. 252-с СД 932-с СП кыттан Сталинград к. көмүскэспитэ. 20.01.1942 с. бааһыран 362 No-дээх ЭГ эмтэммитэ. 1943 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Колхоһугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. 1991 с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин ићин», «Сталинград обороната» мэтээллэрдээх.

Максимов Петр Николаевич

1905 с.т. Карл Маркс аатынан колхоз чилиэнэ. 24.06.1943 с. ынырыллыбыта. 143-с Одессатааҕы Кыһыл Знамялаах СП кыттыбыта. 28.04.1945 с. Берлин куораты сэриилээһиннэ өлбүтэ. «Берлини ылыы иһин» мэтээли ылыахтаах этэ.

Рязанскай Кирилл Николаевич

1917 с.т. Орджоникидзе аатынан колхоз чилиэнэ. 20.08.1942 с. ыҥырыллыбыта. 149-с СП кыттан сэриигэ киирсибитэ. Ленинград оборонатын кэмигэр ыараханнык бааһырбыта. 30.10.1945 с. эргиллибитэ. Колхоһугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. 1991 с. өлбүтэ. «Хорсунун ићин», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх.

Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!

Олороллор хаҥастан: Кардашевскай Семен Никитич, Ефимов Гаврил Дмитриевич, Старостин Петр Григорьевич, Кардашевскай Алексей Степанович, Литвинцев Еримей Илларионович, Дьяконов Лука Афанасьевич. Тураллар Дьячковскай Иван Егорович, Ботучин Никита Ильич, Сибиряков Гермоген Маркович, Рязанский Кирилл Николаевич, Старостин Петр Афанасьевич, Сысолятин Николай Михайлович, Кардашевскай Молот Кононович. 1980 с.

Хаҥастан олороллор: Федотов Василий Григорьевич, Старостин Петр Афанасьевич, Петров Прокопий Спиридонович, Ефимов Михаил Прокопьевич, Ботучин Никита Ильич, Сибиряков Гермоген Маркович. Тураллар : Егоров Захар Егорович, Дьячковский Иван Михайлович-1, Кардашевскай Молот Кононович, Литвинцев Еримей Илларионович, Колесов Гаврил Семенович, Иванов Владимир Петрович. 1985 с.

Сэрии бэтэрээннэрэ Кыайыы күнүгэр

Хаҥастан тураллар: Софронов Феоктист Романович, Ефимов Михаил Прокопьевич, Спиридонов Григорий Федотович, Григорьева Варвара Афанасьевна,, Ботучин Никита Ильич, Рязанскай Кирилл Николаевич, Федотов Василий Григорьевич, Старостин Петр Григорьевич, Оконешников Михаил Степанович, Дьяконов Лука Афанасьевич, Степанов Иван Иванович. Аллараа олороллор : Тарасов Николай Петрович, Кардашевскай Семен Никитич. 1975 с.

Туһаныллыбыт литература

1. Павлов, Иван Михайлович.
Албан ааттара өлбөөдүйбэт / И. М. Павлов ; [хомуйан оҥордо А. А. Захаров ; ред. сэбиэт: Я. П. Оконешников, М. Н. Матвеева, М. В. Дьячковскай ; аан тыл А. Т. Ноговицын, Я. П. Оконешников]. — Чурапчы : АУ РИО «Саҥа олох», 2016. — 294 с.

2. Павлов, Иван Михайлович.
Ааттара үйэлэргэ умнуллубат : («Чурапчы буойун уолаттара» кинигэни иккистээн, эбэн-сабан, көннөрөн таһаарыы) / И. М. Павлов ; [эрэдээктэр И. П. Пономарев]. — 2-е изд., доп., испр. — Дьокуускай : СМИК-Мастер, 2010. — 231 с., [6] л. ил., портр.

3. Поисеев, Иннокентий Иннокентьевич. Одьулуун нэһилиэгин историята, дьоно-сэргэтэ. — Дьокуускай : Сайдам, 2010. — 304 с.