Данилов Семен Романович — Роман Данилов

Семен Романович Данилов 1935 сыллаахха балаҕан ыйын 1 күнүгэр Чурапчы оройуонугар Чакыр нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Чакыр начальнай оскуолатын кэнниттэн Хайахсыт сэттэ кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрбитэ. Семен Романович 1957 сыллаахха С. А. Новгородов аатынан Чурапчытааҕы педучилищены үөрэнэн бүтэрбитэ. Нууччалыы тахсар ЫБСЛКС обкомун органа «Молодой коммунист» диэн ыччат хаһыатыгар үлэлээбитэ. Сотору буолаат ити хаһыат «Молодежь Якутии» уонна сахалыы тахсар «Эдэр коммунист» диэн хаһыаттарга арахсыбыта. Кини «Эдэр коммунист» үлэһитэ буолбута. Онуоха бэлэмнээн 1958 сыллаахха Москваҕа ЫБСЛКС Киин Комитетын иһинээҕи Киин комсомольскай оскуола ыччат бэчээтин үлэһиттэрин отделениятын үөрэххэ ыыппыттара. Бу оскуоланы үөрэнэн бүтэрэн «Эдэр коммунист» хаһыатыгар литературнай сотруднигынан, отдел сэбиэдиссэйинэн, редакция эппиэттиир секретарынан тоҕус сыл кэриҥэ үлэлээбитэ. Итинтэн кэлин кылгас – кылгас кэмҥэ Өлөөн, Амма оройуонун хаһыаттарыгар үлэлээбитэ. Олоҕун бүтэһик күннэригэр дылы Чурапчы улууһун « Саҥа олох» хаһыат редакциятын эппиэттиир секретарынан үлэлээбитэ. 1969 сыллаахха кэтэхтэн Саха Государственнай университетын историко – филологическай факультетын саха тылыгар уонна литературатыгар отделениятын үөрэнэн бүтэрбитэ. 1960 сылтан ССРС, кэлин Россия журналистарын союһун чилиэнэ буолбута. Бэчээттэн ураты уон сыл киносеть Чурапчытааҕы дирекциятыгар методистаабыта. Манна профком председателинэн талыллан эппиэтинэстээхтик үлэлээбитэ. Коммунистическай үлэ ударнигын аатын ылбыта.

     1998 сыллаахха Россия суруйааччыларын союһун чилиэнинэн ылыллыбыта. «Анньыах көмүс сэргэни» (1993 с.), «Көннөрү да кэпсиим, күлүүм…» (1994 с.), «Умсулҕан», «Махтал кыыска, дьахтарга» (2002 с.), «Ыллыым икки тылынан» (2002 с.), «Көрсүспүт күндү дьонум» (2007с.), «Киһи миэхэ аан дойду» (2008 с.), «Олох» (2008 с.), «Сэллээбэт сэлиинэн»(2008 с.) кинигэлэри бэчээттэппитэ. Суруналыыс О.В. Жирковалыын «Сахалыы оройуоннааҕы хаһыаттартан биир бастакы» диэн кинигэни кыттыһан таһаартарбыттара. Роман Данилов айбыт айымньылара үрдүк ситиһиилэммиттэрэ: Москваҕа буолбут ыччаттар уонна устудьуоннар Бүтүн Аан дойдутааҧы фестивалларын, өрөспүүбүлүкэтээҕи «Сааскы кылыһахтар», «Дьокуускай-97» уонна Саха сирэ Россияны кытта холбоспута 365 сыла туолуутугар анаммыт ырыа куонкурустарын, башкир норуотун ІІ-с Аан дойдутааҕы курултайыгар аналлаах «Урал-Мэҥэ» норуоттар икки ардыларынааҕы түүр ыччаттарын ХІ-ис музыкальнай куонкурус фестивалларын, «Туой Хайа» ырыа куонкуруһун уо.д.а. лауреаттарынан, дипломаннарынан буолбуттара. Сойуус сурунаалларыгар, өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар, сурунаалларыгар, хомуурунньуктарга тахсыбыттара, нууччалыы тылбаастаммыттара, элбэх хоһоонноругар ырыа айыллыбыта, Саха радиотын фондатыгар киллэриллибиттэрэ.

      Роман Данилов Үлэ, тыыл ветеранын тоҕус мэтээллэринэн, республика литературатын уобалаһыгар үтүөлэрин, өр сыллаах айар үлэтин иһин Саха Республикатын «Гражданскай килбиэн», Аҕа дойду сэриитигэр Улуу Кыайыы 60 сылын туолуутунан СӨ Президенин бэлиэлэринэн, «Чурапчы улууһун 75 сыла» бэлиэнэн, «Саха сирин киинэтин ветерана» бэлиэнэн, 60-ча араас дипломнарынан, Бочуотунай грамоталарынан, махталларынан, эҕэрдэ суруктарынан наҕараадаламмыта. Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэчээтин туйгунун аатын ылбыта. Ырыа искусствотыгар «Норуот таптыыр ырыалара» номинацияҕа «Тыгын Дархан» диэн ырыа тиэкиһин иһин СӨ Президенин Гранынан бэлиэтэммитэ. «Журналистика сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин» номинацияҕа СӨ Суруналыыстарын сойууһун лауреата, «Саҥа олох» редакционно – издательскай холбоһук «Бочуотун кинигэтигэр» киллэриллибитэ. «Чурапчы» айар холбоһук сэбиэтин чилиэнин быһыытынан атын да элбэх общественнай үлэни үтүө суобастаахтык толорбута.

Айымньылара

 Анньыах көмүс сэргэни : хоһооннор / Роман Данилов. – Чурапчы : [и. с.], 1993. – 60 с. –

Көннөрү да кэпсиим, күлүүм…: кэпсээн, новелла, ахтыылар, хоһооннор, чабырҕахтар, сатира, фельетоннар, көр – күлүү. – Чукрапчы : РИХ / Роман Данилов. – Чурапчы : Саҥа олох, 1994. – 48 с.

 Умсулҕан : хоһооннор / Роман Данилов. – Нам : Нам типографията, 1995. — 100 с.

 Махтал кыыска, дьахтарга : хоһооннор, кэпсээнэр / Роман Данилов. — Дьокуускай : Бичик, 2002. – 112 с.

 Ыллыым икки тылынан : хоһооннор, көр–күлүү, тылбаастар / Роман Данилов. – Дьокуускай : ТХССНЧИ, 2002. – 84 с.

 Таҕыста ый кылбаара : хоһооннор, анабыллар / Роман Данилов. – Чурапчы : РИХ «Саҥа олох», 2005. – 70 с.

Сахалыы оройуоннааҕы хаһыаттартан  — биир бастакы  /  Роман Данилов. —  Чурапчы : РИХ «Саҥа олох», 2006. – 144 с.

Көрсүспүт күндү дьонум / Семен Романович Данилов–Роман Данилов. — Дьокуускай : Бичик, 2007. – 64 с.

 Сылаас тыын : хоһооннор / Роман Данилов. – Чурапчы : РИХ «Саҥа олох», 2007. – 93 с.

 Киһи миэхэ – аан дойду / Семен Романович Данилов–Роман Данилов. — Чурапчы: РИХ «Саҥа олох», 2008. – 54 с.

 Олох : кырадаһын кэпсээннэр, анабыллар, хоһооннор / Семен Романович Данилов-Роман Данилов. – Чурапчы : РИХ «Саҥа олох», 2008. – 96 с.

 Сэллээбэт сэлиинэн…: хоһооннор, ахтыылар, анабыллар, кэпсээн, новелла, ыстатыйалар / Семен Романович Данилов–Роман Данилов. – Чурапчы : РИХ «Саҥа олох», 2008. – 108 с.

Чурапчылар : хоһоон // Көһөрүллүү суостаах сылларыгар / Д. П. Чечебутов ; ред. А. Д. Чечебутова. — Чурапчы, 2017. – С. 5-11.

Ардах; Кэлиэ таптал бэйэтэ; Оқо атаҧын тыаһа ; Кыһыйыы ; Кыргыттарга ; Дьин саха дьахтара : хоһооннор // Чолбон. — 2015. — No 9. — С. 40-42.

Мин дойдум ; Саныыбын сайыны, кыһыны ; Ардах ; Кэлиэ таптал бэйэтэ!; Обо атабын тыаһа; Кыһыйыы; Кыргыттарга ; Дьин саха дьахтара : хоһооннор // Чолбон. – 2015. — No 9. – С. 40-42.

Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан

Айар куттаахтар арчыһыттара этэ // Дуобат – олођум күүрээннээх киэргэлэ / И. С. Пинигин; И. П. Пономарев. — Дьокуускай : «Дани-Алмас», 2017. – С. 134-136.

Данилов Семен Романович РФ Суруйааччыларын сойууһун, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ // Чурапчыттан сириэдийэн / хомуйан оҥордо М. А. Герасимова-Сэнээрэ. — Дьокуускай, 2009. – С. 56-59.

Семен Романович Данилов-Роман Данилов (1935-2008) // Чурапчинский улус: история, культура, фольклор / Администрация МО «Чурапчинский улус (район)»; АН РС (Я); Ин-т гуманит. исслед.; Б. Н. Попов (отв. ред), А. С. Иустинова, Н. И. Дьячковский и др. – Якутск, 2005. – С. 272.

Тумат, С. Поэзиялыын аргыстаһан /Сэмэн Тумат // Чакыр уруккута уонна билиҥҥитэ / [хомуйан оҥордо Н. В. Филиппов ; киирии тылы суруйда А. М. Кириллин]. – Чурапчы, 1996. — C. 114-115.

Бушуева, Н. Н. Поэты кытта билсиһии / Н. Н. Бушуева-Арчылыына // Саҥа олох. Чурапчы. — 2015. — Атырдьах ыйын 22 к. – С. 3.–

Бырастыылаһар тылбыт : (некролог) // Чолбон. — 2008. — No 7. – С. 96.

Данилов, Р. Кылааппыт улахан : [Роман Даниловы кытта кэпсэтии / кэпсэттэ Алексей Слепцов] // Саҥа олох. — Чурапчы. — 2000. — Ыам ыйын 25 к. — С. 3.

Жиркова, О. Хоһоонньут киэнэ хомоҕойо, киһи киэнэ кэрэмэһэ этэ / Оксана Жиркова // Саҥа олох. — Чурапчы. — 2009. — Ыам ыйын 7 к. – С. 2.

Захаров, А. А “Роман Данилов” / А. А. Захаров // Саҥа олох. — Чурапчы. – 2015. – Балаҕан ыйын 1 к. — С. 2.

Пинигин, И. С. Айар куттаах арчыһыттара этэ : (кэриэстэбил) / И. С. Пинигин // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2008. – Бэс ыйын 19 к. – С. 3

Саҥа кинигэни аахтыҥ дуо : [«Көннөрү да кэпсиим, күлүүм…» кинигэ туһунан] // Саҥа олох. – Чурапчы. – 1994. – Ыам ыйын 31 к. – С. 4э

Слепцов, А. М. Поэппытын үйэтитэр үтүө дьаһал / А. М. Слепцов // Саҥа олох Чурапчы. — 2015. — Алтынньы 3 к. – С. 1.

Сосин, Т. Кэрэхсэниэх кинигэ : [«Анньыах көмүс сэргэни» кинигэ туһунан] / Т. Сосин // Саҥа олох. — Чурапчы. – 1993. – Балаҕан ыйын 7 к. – С. 3.

Тумат, С. Поэт доҕорбут сүрэхпитигэр баар : [Роман Данилов төрөөбүтэ 75 сылыгар] / Сэмэн Тумат // Саҥа олох. Чурапчы. 2010. Балаҕан ыйын 2 к. — С. 3; Чолбон. — – – 2010. N 9.-C. 94-96.

Тумат, С. Россия Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ : Роман Данилов (Семен Романович Данилов) / Сэмэн Тумат // Чолбон. – 1999. – N 7. – С. 94-95.

Тумат, С. «Туохтан даҕаны иҥнибэккэ туойар эбит поэт бэрдэ!..» : [С. Р. Данилов төрөөбүтэ 80 сылыгар] / Сэмэн Тумат // Чолбон. — 2015. — N 9. – С. 73-80.

Үйэлээх бэлэҕи уунаары : Роман Данилов Россия Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ // Саҥа олох. — Чурапчы. – 1999. – Ыам ыйын 29 к. – С. 3.

Федоров, П. П. Ыраас санаалаах, ылбаҕай тыллаах лирик-поэппыт / П. П. Федоров- Сомоҕо // Саҥа олох. – Чурапчы. – 1999. – Бэс ыйын 12 к. – С. 3.

Хоһоонньут киэнэ хомоҕойо, киһи киэнэ кэрэмэһэ этэ : анал таһаарыы // Саҥа олох. Чурапчы. — 2009. — Ыам ыйын 7 к. — Иһинээҕитэ : Аҕа табаарыһым, сүбэһитим этэ / А. Слепцов; Айар талааннары таһаарыыга үлэлэспитэ / Н. Г. Захарова; Кэрэ киһи этэ мин Сэмэним / И. Г. Карпова; Үтүө доҕорум, биир идэлээҕим, салайааччым / П. П. Федоров-Сомоҕо; Чурапчы чаҕыл күнүн хоһуйбута / О. Жиркова.