Муус устар 17 күнүгэр  улуустааҕы киин библиотекаҕа «Чурапчы улууһа. Кытаанах нэһилиэгэ»  саҥа кинигэ сүрэхтэниитин дьоро тэрээһинэ буолла. Кытаанах нэһилиэгин историятын  сырдатар дьоһун, үйэлээх кинигэни хомуйан  оҥорбуттар:  Чурапчы улууһун Бочуоттаах  олохтооҕо, Кытаанах  нэһилиэгин Ытык кырдьаҕаһа, оскуола Бочуоттаах педагога,сэбиэскэй-партийнай үлэһит   Мотрена Семеновна Леонтьева, Кытаанах нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, СӨ  муниципальнай сулууспатын туйгуна, үлэ удаарынньыга, 10 тахса кинигэлэр ааптардара Екатерина Прокопьевна Скрябина, Кытаанах нэһилиэгин муниципальнай тэриллии баһылыгын солбуйааччы, Сэбиэскэй сойуус Дьоруойа Федор Попов аатынан “Сердце патриота” бэлиэ хаһаайына, Кытаанах оскуолата  олохтообут В.С. Яковлев-Далан аатынан бириэмийэ  лауреата, 7 кинигэ ааптара Екатерина Иннокентьевна Скрябина.  Кинигэ сүрэхтэнэр  үөрүүлээх күнүнэн  Чурапчы  улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Яков Оконешников, улуус бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Мотрена Матвеева, Кытаанах нэһилиэгин баһылыга Егор Потапов, А.А.Саввин аатынан история уонна этнография түмэлин дириэктэрэ Афанасий Захаров, сопхуос дириэктэринэн үлэлээбит Григорий Смирников, Кытаанахтан төрүттээхтэр, аймах-билэ дьонноро, үөлээннээхтэрэ, доҕотторо  эҕэрдэ тыллары эттилэр. Кинигэҕэ үлэлэспит  нэһилиэк Ытык кырдьаҕаһа, 92 саастаах олохтооҕо Мотрена Семеновна Леонтьева  нэһилиэк  олохтоохторун  хас биирдии ыалын  киэҥник сырдатан   “Бойобуойдарым барахсаттар” (2013) диэн кинигэни  таһаарбыта. Билигин “Олоҕум аргыстара” диэн кинигэни  суруйар баҕалааҕын, санаатын үллэһиннэ.  Библиотека  ааҕааччыны кытта үлэлиир салаа сэбиэдиссэйэ Кузьмина Марфа Николаевна сана кинигэни  билиһиннэрэн  сиһилии сырдатта. Олус  тупсаҕай оҥоһуулаах, элбэх  хаартыскаларынан  ситэриллибит баай  ис хоһоонноох сүҥкэн  үлэ түмүллүбут  историческай  суолталаах  дьоһун  кинигэни  кэлбит  ыалдьыттар  үрдүктүк сыаналаатылар. Кинигэ үс бастан турар. Бастакы баһа –“Нэһилиэккэ тыа хаһаайыстыбатын сайдыыта”, иккис  баһа –“Нэһилиэк үлэтэ”, үһүс баһа – “Нэһилиэккэ государственнай  тэрилтэлэр үлэлэрэ”. Кытаанах нэһилиэгэр сэрии  кэнниттэн   колхоз, совхоз  кэмиттэн  саҕалаан, ол кэмҥэ   олорон үлэлээн ааспыт  биллиилээх дьоннор, салайааччылар,  туруу  үлэһит дьон-сэргэ, тэрилтэлэр, хаһаайыстыбалар, үөрэх, култуура, спорт эйгэлэрэ  сырдатыллыбыттар. Кинигэ ааптара Екатерина Прокопьевна  инники былааннарын сырдатта, ол курдук  2023с. тахсыбыт   “Боотуруускай улууһун I Хатылы нэһилиэгэ”  иккис кинигэтэ 800-тэн тахса лиистээх  нэһилиэк төрүччүтүгэр анаммыт  улахан үлэ  тахсаары  турар  эбит.  Бу кинигэ бастакы чааһын  Екатерина Прокопьевна сиэн уолаттарын Дмитрий, Иннокентий, кыыһын  Екатерина   Скрябиннары кытта суруйан таһаарбыттара. Ини таһынан Кытаанах нэһилиэгин 1917 сылтан сэрии кэмигэр  диэри историятын  кэпсиир  архыып докумуоннарыгар  олоҕурар кинигэни  былаанныылларын  билиһиннэрдэ.  Историяны  сэһэргиир кинигэ сүрэхтэниитигэр мустубут  ыалдьыттар, биир дойдулаахтар урукку кэми, ааспыты ахтан-санаан  истиҥник  кэпсэтэн, дуоһуйан  тарҕастылар.

      Кинигэ ааптардарын сыралаах үлэ түмүктэммитинэн, кэлэр кэнчээри ыччакка  төрөөбүт дойдуларын туһунан билэргэ, үөрэтэргэ, ааспыт көлүөнэ дьонун үтүө холобур оҥосторго тирэх буолар үйэлээх, улахан суолталаах кинигэ тахсыбытынан  истиҥник  эҕэрдэлиибит. Айар үлэҕит  үтүө түмүктээх, ситиһиилээх, таһаарыылаах  буоллун, өссө даҕаны  ааҕааччыларга саҥа кинигэлэри бэлэхтии, үйэлээҕи үксэтэ, кэрэһэлии туруҥ диэн баҕа санаабытын тиэрдэбит.