Арыылаах нэһилиэгэ

Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтарыгар анаммыт өйдөбүнньүк

Тутуллубут сыла: 2019 сыл

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии толоонугар олохторун  толук  уурбут буойуннарга өйдөбүнньүкТутуллубут сыла:1946Ааптар: Сивцев П.П. Кыайыы 50 сылыгар аналлаах өйдөбүнньүкТутуллубут сыла: 1995Ааптар: Сивцев Н.Р. Кыайыы 60 сылыгар аналлаах өйдөбүнньүкТутуллубут сыла: 2005Ааптар: Барашков Е.И. 

Арыылаах  нэһилиэгэ Аҕа дойду Улуу сэриитин  сылларыгар

     1941-1945 сс. Нэһилиэк дьонуттан Аҕа дойду сэриитин уотугар уонна  үлэ фронугар уопсайа 71 киһи ыҥырыллыбыта. Олортон 37 киһи арҕаа, 12 киһи илин фроннарга  сылдьыталаабыттара. Үлэ фронугар 14 киһи  ыҥырыллан араас сирдэргэ үлэлээбиттэрэ.

     Уоттаах сэриигэ кыттыбыттартан байыаннай чыыннаах этилэр: старшай лейтенант Потапов Константин Дмитрьевич, сэриигэ үөрэммит младшай лейтенаннар Барашков Степан Герасимович (сэрии иннинэ национальнай байыаннай оскуолаҕа үөрэммитэ), Андросов Петр Романович, Белолюбскай Ксенофонт Титович, Попов Степан Степанович, Барахсанов Гаврил Семенович, Безменов Николай Федотович, Карсанаев Никита Терентьевич, Карсанаев Афанасий Терентьевич.

 Попов, Семен Романович. I Хайахсыт (Арыылаах) / С. Р. Попов-Сиэдэрэй Сэмэн. — Дьокуускай : ЯНЦ СО РАН, 2005- . — 20 см. ISBN 5-471-00169-9 (в пер.) : 95 р. — 500 экз. История I Хайахсытского наслега с 1700 г. по сегодняшний день. Кн. 1. — 2005. — 279, [1] с., [16] л. ил.

Сэрииттэн эргиллибэтэхтэрэ

  1. Андросов Петр Романович – 1919с.т. Комсомоллаах, ЯНВШ үөрэхтээх Лейтенант. 1939 сылтан сулууспалыыр. 284-с СД 1045-с СП кыттан сэриилэспитэ. 76-с СД 207-с СП сылдьан 1944с. кулун тутар 25 күнүгэр Волынскай уобалас Турийскай оройуон Луков бөһүлүөк иһин сэриигэ өлбүтэ.
  2. Аянитов Трофим Афанасьевич – 1916с.т. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр Уус-Майаттан ыҥырыллыбыта. Фронтан 1943с. өллө эрэ диэн биллэрии кэлбитэ.
  3. Барашков Герасим Герасимович – 1915с.т. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр барбыта. 11-с Г.К.П. кыттан сэриилэспитэ. 1942с. ахсынньы 15 күнүгэр Смоленскай уобалас Захарова дэриэбинэҕэ буолбут сэриигэ өлбүтэ.
  4. Барашков Иван Иннокентьевич – 1920с.т. 1941с. бэс ыйын 20 күнүгэр барбыта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр кыттыбыта. 1943с. ыам ыйын 27 күнүгэр Калининскай уобалас Перемерки дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  5. Барашков Прокопий Иванович – 1922с. 1944с. бэс ыйын 16 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 62-с гвардейскай Кавалерийскай полкаҕа кыттан сэриилэспитэ. 1945с. муус устар ыйга сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  6. Барашков Степан Герасимович – 1916с.т. Комсомоллаах. ЯНВШ үөрэхтээх. «Комсомол» колхоз. 1941с. от ыйын 30 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 142-с стрелковай полкаҕа сулууспалаабыта. 1942с. от ыйын 1-гы күнүгэр Севастопольга билиэн түбэспит. 1943с. тохсунньу 28к. Германияҕа лааҕырга өлбүт.
  7. Барахсанов Иван Николаевич – 1924с.т. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта. Үс төгүл биллэрии кэлбит. Үһүөн үс аҥы олортон табалара буолаарай диэн суруйабыт. Ыараханнык бааһыран 1654 №-дээх ЭГ эмтэммит. 1942с. ыам ыйын 14 күнүгэр бааһырыыттан эмтэнэ сытан өлбүт. Оренбург куоракка көмүллүбүт. Ыҥырыллыан иннинэ өлбүт курдук. Хайалара эрэ сылын буккуйбуттар быһылаах.
  8. Белолюбскай Ксенофонт Титович – 1914с.т. Партия чилиэнэ.1942с. кулун тутар 14 күнүгэр Райсоюз ыскылаатыгар үлэлии олорон барбыта. 5-с гвардейскай корпус 19-с СД 56-с СП кыттан сэриилэспитэ. Гвардия старшай сержана. 1944с. балаҕан ыйын 17 күнүгэр Литовскай ССР Кудирокс Науместис куорат Гренаральде дэриэбинэ сэриитигэр өлбүтэ. Аҕа дойду сэриитин II-c степенэ орденнаах.
  9. Винокуров Василий Михайлович – 1921с.т. Студент. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр барбыта. 1942с. (1943с.) алтынньыга сэрии хонуутугар өлбүтэ. Биллэрии ийэтигэр Екатерина Семеновнаҕа кэлбитэ.
  10. Винокуров Константин Михайлович – 1916с.т. Комсомоллаах. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 5-с Кавалерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1943с. сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  11. Демьянов Василий Петрович – 1908с.т. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр эргиэҥҥэ үлэлии олорон барбыта. 202-с СД 1317 СП кыттыбыта. 1942с. кулун тутар 19 күнүгэр Ленинградскай уобалас Пожелеево дэриэбинэҕэ өлбүтэ.
  12. Карсанаев Серафим Терентьевич – 1913с.т. учуутал. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 584-с саппаас полкаҕа сылдьыбыта биллэр.1942с. атырдьах ыйыгар сэрии хонуутугар өлбүтэ.
  13. Попов Алексей Абрамович – 1909с.т. учуутал. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 115-с ОСД кыттан сэриилэспитэ. 1942с. балаҕан ыйын 29 күнүгэр Сталинградскай уобалас Городищевскай оройуоҥҥа сэрии хонуутугар өлбүт. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  14. Сивцев Михаил Яковлевич – 1903с.т. Партия чилиэнэ. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр Чурапчыга заготконтораҕа түүлээх ыскылаатыгар үлэлии олорон барбыта. 1944с. ыам ыйын 23 күнүгэр ыараханнык бааһыран 1381 №-дээх СЭГ эмтэммитэ. Онно өлөн Калуга куорат Пятницкай кладбищеҕа көмүллүбүтэ.
  15. Сивцев Роман Петрович – 1905с.т. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 110-с СД кыттан сэриигэ киирсибитэ. 1942с. кулун тутарга сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ.
  16. Сыромятников Константин Николаевич – 1916с.т. 1942с. атырдьах ыйын 21 күнүгэр барбыта. 5-с кавалерийскай полкаҕа түбэспитэ. 1943с. балаҕан ыйыгар өлбүтэ.
  17. Сыромятников Николай Николаевич – 1908с.т. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр кыттыбыта. Сэриилэһэ сылдьан тыҥатынан ыалдьан 9766№-дээх ЭГ эмтэммитэ. 1943с. муус устар 30 күнүгэр ол ыарыытыттан өлбүтэ. Молотов куорат эргэ кладбищетыгар көмүллүбүтэ.
  18. Сыромятников Степан Иванович – 1912с.т. 1942с. Аалаах-Үүнтэн ыҥырыллыбыта. Атын сурах-садьык кэлбэтэх. Дойдутугар эргиллибэтэҕэ.

Үлэ фронугар сылдьан өлбүтэ:

  1. Карсанаев Филипп Терентьевич (Ноговицын) – 1910с.т. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр ыҥырыллыбыта. Үлэ фронугар түбэспитэ. 1942с. Иркутскай куоракка үлэлии сылдьан өлбүтэ.

Сэрииттэн эргиллибиттэрэ:

  1. Барашков Григорий Пантелеймонович – 1923с.т. атырдьах ыйын 17 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 18095 полевой почтаҕа аадырыстаах Мальтаҕа. Даурияҕа сулууспалаабыта. 1945с. төннүбүтэ. 1945с. ыалдьан өлбүтэ.
  2. Барашков Егор Яковлевич – 1919с.т. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 21-с туспа хайыһар биригээдэтигэр, 374-с саппаас полкаҕа сулууспалаабыта. 1943с. кулун тутарга бааһырбыта. 1943с. бэс ыйын 12 күнүгэр инбэлиит буолан эргиллибитэ. 1975с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.
  3. Барашков Иван Егорович – 1917с.т. Комсомоллаах. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта. 159-с СП кыттан сэриилэспитэ – минометчик. 2 төгүл бааһырбыта. 1942с. балаҕан ыйыгар бааһырыытынан төннүбүтэ. Комсомольскай үлэһит. 1988с. өлбүтэ. Албан Аат III-c степенэ орденнаах.
  4. Барашков Михаил Васильевич – 1925с.т. 1943с. бэс ыйын 24 күнүгэр барбыта. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1946с. өлбүтэ.
  5. Барашков Михаил Дмитрьевич – 1924с.т. 1942с. атырдьах ыйын 21 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 1036-с СП уонна 2-с авиатехническай полкаҕа сулууспалаабыта. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. кулун тутарга эргиллибитэ. 1999с.өлбүтэ.
  6. Барашков Роман Иванович – 1907с.т. 1941с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр аттаммыта. 1062с. СП кыттан сэриигэ Ленинграды көмүскэспитэ. 2 төгүл бааһырбыта. 279-с, 1371-с, 2569-с ЭГ эмтэммитэ. 1942с. бэс ыйын 3 күнүгэр инбэлиит буолан кэлбитэ. 1996с. ыалдьан өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин», “Хорсунун иһин”, “Ленинград обороната” мэтээллэрдээх.
  7. Барашков Софрон Дмитрьевич – 1914с.т. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 1944с. балаҕан ыйыгар дойдутугар кэлбитэ. 1986с. өлбүтэ.
  8. Безменов Николай Федотович – 1913с.т ЧПУ-ну бүтэрбитэ. Учуутал. 1941с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыта. Старшай сержант. 510-с СП түбэспитэ. 1942с. атырдьах ыйыгар бааһырбыта. Бааһырыытынан 1943с. эргиллибитэ. 1981с. өлбүтэ. “Бойобуой үтүөлэрин иһин” мэтээллээх.
  9. Борисов Дмитрий Семенович – 1898с.т. 1943с. атырдьах ыйын 17 күнүгэр Кэбээйиттэн барбыта. 19-с гв СП кыттан сэриилэспитэ. 1944с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр ыалдьан дойдутугар төннүбүтэ, 1959с. өлбүтэ.
  10. Гоголев Николай Петрович – 1922с.т. 1943с. ыҥырыллыбыта. 1945с. дойдутугар эргиллибитэ. 2000с. өлбүтэ.
  11. Дагданча Григорий Николаевич – 1914с.т. 1943с. бэс ыйын 24 күнүгэр “Олох оҥоһуута” колхозка бэрэссэдээтэлинэн олорон ыҥырыллыбыта. 293 туспа инженернэй батальоҥҥа түбэһэн сулууспалаабыта. 1946с. ыам ыйыгар эргиллибитэ. 1998с. ыалдьан өлбүтэ.
  12. Захаров Иван Иванович – 1924с.т. комсомоллаах. ЧПУ выпускнига. Учуутал 1943с. бэс ыйын 24 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 17-с армия 356-ыс армейскай складыгар сулууспалаабыта. 1947с. ыам ыйын 9 күнүгэр эргиллибитэ. 1997с. ыалдьан өлбүтэ. Сержант.
  13. Каженкин Андрей Дмитрьевич – 1925с.т. 1943с. бэс ыйын 24 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 892-с СП түбэспитэ. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. тохсунньуга кэлбитэ. Милиция майора. 1998с. өлбүтэ. “Хорсунун иһин” мэтээллэрдээх.
  14. Каженкин Василий Ефимович – 1910с.т. 1944с. Бэс ыйын 16 күнүгэр “Комсомол” колхоз председетэлинэн олорон барбыта. 91-с саппаас полкаҕа сулуспалаабыта. 1945с. балаҕан ыйыгар эргиллибитэ. 1962с. өлбүтэ.
  15. Каженкин Иван Дмитрьевич II – 1921с. 1944с. бэс ыйын 14 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 539-с туспа саппаас батальоҥҥа түбэһэн Япония сэриитигэр эргиллибитэ. 1977с. ыалдьан өлбүтэ.
  16. Каженкин Николай Ефимович II- 1912с.т. комсомоллаах. ЧПУ выпускнига. Учуутал. 386-с саппаас полкатыгар сулууспалаабыта. 1946с. кулун тутарга эргиллибитэ. 1977с. ыалдьан өлбүтэ.
  17. Каженкин Петр Ефимович – 1925с.т. комсомоллаах. 1943с. бэс ыйын 24 күнүгэр ыҥырыллыбыта. Старшай матрос. 80-с мотострелковай полкаҕа түбэһэн Японияны утары сэриигэ кыттыбыта. 1949с. сэтинньигэ төннүбүтэ. 1995с. ыалдьан өлбүтэ.
  18. Каженкин Петр Петрович – 1925с.т. 1944с. бэс ыйын 14 күнүгэр барбыта. 105-с туспа мотострелковай батальоҥҥа кыттан Япония сэриитигэр киирсибитэ. 1948с. олунньуга эргиллибитэ. 1993с. ыалдьан өлбүтэ.
  19. Карсанаев Афанасий Терентьевич – 1921с.т. Комсомоллаах. ЧПУ студена. 1942с. кулун тутар 16 күнүгэр атаарыллыбыта. Млдашай сержант. 262-с СП түбэһэн сулууспалаабыта. 1943с. доруобуйата мөлтөөн кэлбитэ. 2000с. ыалдьан өлбүтэ.
  20. Карсанаев Никита Терентьевич – 1919с.т. 1942с. кулун тутар 12 күнүгэр Дьокуускайтан барбыта. 258-с танковай полкаҕа, 66-с танковай биригээдэҕэ кыттан сэриилэспитэ. Младшай лейтенант. 1944с. бааһырбыта. 1945с. Дьокууйскайга кэлбитэ. 1994с. онно олорон өлбүтэ.
  21. Карсанаев Петр Терентьевич – 1923с.т. Учуутал. 1943с. бэс ыйын 3 күнүгэр Дьокуускайга учууталлыы олорон ыҥырыллыбыта. 188-с Чугуевскай СП кыттан сэриилэспитэ. 1943с. бааһыран 3489 №-дээх ЭГ эмтэммитэ. 1944с. ыам ыйын 22 күнүгэр бааһырыытынан эргиллибитэ. Билигин Дьокуускайга олорор. “Бойобуой үтүөлэрин иһин” мэтээллээх.
  22. Максимов Ефрем Кузьмич – 1919с.т. 1944с. бэс ыйын 14 күнүгэр ыҥырыллыбыта. 16-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. ыам ыйыгар эргиллибитэ. 1982с. ыалдьан өлбүтэ.
  23. Максимов Захар Васильевич – 1921с.т. Комсомоллаах. 1943с. бэс ыйын 17 күнүгэр барбыта. 644-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1945с. төннүбүтэ. 1976с. өлбүтэ.
  24. Морфунов Семен Иванович – 1920с.т. 1943с. ыҥырыллыбыта 649-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1946с. эргиллибитэ. 1977с. өлбүтэ.
  25. Новгородов Семен Семенович – 1924с.т. комсомоллаах. 1944с. бэс ыйын 16 күнүгэр барбыта. 649-с авиаполкаҕа сулуууспалаабыта. Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. төннүбүтэ. 2003с. Жатайга олорон өлбүтэ.
  26. Попов Виктор Филиппович – 1925с.т. комсомоллаах. 1943с. ыам ыйын 28 күнүгэр Дьокуускайтан ыҥырыллыбыта. 193-с СП түбэһэн Япония сэриитигэр кыттыбыта. 1948с. кулун тутарга эргиллибитэ. 1990с. ыалдьан өлбүтэ.
  27. Попов Иван Павлович – 1919с.т. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр райпоҕа үлэһитинэн сылдьан барбыта. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр, 5803-с СП кыттан сэриилэспитэ. 1944с. инбэлиит буолан төннүбүтэ. 1991с. Дьокуускайга олорон өлбүтэ. Албан Аат III-c степенэ орденнаах.
  28. Попов Изот Николаевич – 1919с.т. 1942с. Алдан куораттан ыҥырыллыбыта. 1945с. Алдаҥҥа эргиллэн кэлбитэ. Кэлин Булун оройуонугар олорон онно өлбүтэ.
  29. Попов Никифор Николаевич – 1904с.т. 1943с. бэс ыйын 17 күнүгэр барбыта. 582-с СП түбэһэн Японияны утары сэриилэспитэ. 1945с. алтынньыга эргиллибитэ. 1996с. өлбүтэ.
  30. Попов Николай Абрамович- 1907с.т. 1942с балаҕан ыйын 29 күнүгэр аттарыллыбыта. 1943с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. 1948с. ыалдьан өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.
  31. Попов Степан Степанович – 1913с. т. 1942с. бэс ыйын 20 күнүгэр кытаанах оскуолатыгар учууталлыы олорон барбыта. Сержант. 20-с туспа хайыһар биригээдэтигэр түбэһэн полит. Тэрийээччинэн сулууспалаабыта. 1943с. бааһырбыта. 1944с. эргиллибитэ. 1986с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

Павлов, Иван Михайлович.Чурапчылар Ийэ дойду көмүскэлигэр / [Иван Михайлович Павлов]. —  Чурапчы : Саҥа олох, 2015. – С.

Аҕа дойду сэриитин  I-кы, II-с степенэ  орденнаахтар

Белолюбскай Ксенофонт Титович

Белолюбскай  (Арыылаах)  нэһилиэгэ.  (1941-1944)  БСКбП  чилиэнэ.  1942  с. кулун тутарга Чурапчыга райсоюз ыскылаатыгар рабочайдыы сылдьан, сэриилэһэр армияҕа ыҥырыллыбыта.Фронт инники кирбиитигэр 5-с гвардейскай стрелковай корпус  19-с с.д. 56-с с.п. сулууспалаабыта. Бу байыаннай чаас Прибалтийскай фроҥҥа киирсэн, Илиҥҥи Пруссия уонна Литва республикатынан сэриилэспит бадахтаах.Ксенофонт Белолюбскай  1944  с.  балаҕан  ыйын  17  күнүгэр  сэрии хонуутугар өлбүтэ. Кини көмүс уҥуоҕа Литовскай ССР, Кудиркос-Науместис куорат, соҕуруулуу- арҕаа  өттүгэр  баар  Гренцфальде  диэн  миэстэҕэ  (биитэр,  Гренаральде  дэр.) көмүллүбүтэ. Ити биллэриигэ ыйыллар сиринэн Тербинг диэн өрүс ааһар эбит.К.Т.  Белолюбскай  Аҕа  дойду  сэриитин II-с  степенэ  орденынан наҕараадаламмыта.

 

Албан Аат орденнаахтар

Барашков Иван Егорович

Белолюбскай нэһилиэгэ (1917-1988 сс.). Комсомоллаах.  1941  с.  балаҕан ыйын 7  күнүгэр  Дьокуускай  куораттан  фроҥҥа  атаарыллыбыта.  159-с  саппаас  полкаҕа сулууспалаабыта. Сэриилэһэр  фронт  инники  кирбиитигэр  тиийбитэ.  Минометчик.  Ленинград куорат блокадатын төлө көтөр кыргыһыыларга кыттыбыта.Сэриилэспитин  устатыгар,  икки  төгүл  бааһырбыта.  3173-с  №-дээх эвакуационнай госпитальга эмтэммитэ. Иккис ыарахан бааһырыытынан сибээстээн, 1942 с. балаҕан ыйыгар сэрии инбэлиитэ буолан дойдутугар эргиллибитэ.Комсомол райкомугар, советскай-партийнай үлэлэргэ сылдьыбыта.Красноармеец  Иван  Барашковы  орденынан  наҕараадалыыр  көрдөһүүгэ маннык суруллубут: «…1941 с. ахсынньыттан, Хотугулуу-Арҕаа уонна Волховскай фроннарга кыттан, сэрии инники кирбиититтэн арахсыбакка кэриэтэ хорсуннук- хоодуоттук  охсуспута.  Тихвин уонна  Тихвинскай  группировканы  өстөөхтөртөн босхолуур иһин кыргыһыыларга кыттыбыта.Сэрии хонуутугар  5.04.1942  с.  мина  оскуолкатынан хаҥас  тобугун  сүһүөҕэр ыараханнык бааһырбыта. Ити бааһырыы түмүгэр, сэрии 3-с группалаах инбэлиитэ буолан дойдутугар эргиллибитэ.Фронтан кэлээт, 3 сыл устата комсомол райкомун секретарынан, кэлин колхоз председателинэн үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.

           Чурапчы оройуонун военкома майор Сотников.1.04.1965  с.

Аҕа  дойду  сэриитин  кыттыылааҕа  И.Е.  Барашков  Албан  Аат  III-с  степенэ орденынан наҕараадаламмыта.

 

Попов Иван Павлович

Белолюбскай Арыылаах нэһилиэгэ (1919-1991 ). 1942  с.  бэс  ыйын  22  күнүгэр  Кыһыл  Армия  кэккэтигэр  ыҥырыллыбыта. Оччолорго кини райфинотделга үлэлиирэ.Уралга,  Бершеть  байыаннай  лааҕырга  тиийэн,  40-с  саппаас  чааска сулууспалаабыта.  Кыһын  хаар  түспүтүн  кэннэ,  20-с туспа  хайыһар  бригадатыгар ылбыттара. Бу бригада састаабыгар Новгородcкай уобалас Старай Русса оройуонугар сэриигэ киирбитэ.Үс төгүл,  11 сиринэн бааһырбыта.Сэриигэ  хорсун-хоодуот  быһыыны  көрдөрөн,  Албан  Аат  III-с  степенэ орденынан наҕараадаламмыта. Иван Павлович  1991  с. өлбүтэ.

 Бойобуой мэтээллээхтэр

Барашков  Роман  Иванович

1917  с.т.  «Комсомол»  колхоз чилиэнэ.  07.09.1941  с.  ыҥырыллыбытта.  1062-с  СП  сылдьан Ленинград  к.  көмүскэлин  иһин  сэриигэ  киирсибитэ.  Иккиһин  17.03.1942 с. бааһырбыта. 273, 1371,2569 №-дээх ЭГ эмтэммитэ.03.06.1942 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Дойдутугар колхозка, онтон булчут быһыытынан үлэлээбитэ. 1996 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Ленинград обороната» мэтээллэрдээх.

Барашков Егор Яковлевич

1919 с.т. «Комсомол» колхоз чилиэнэ. 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 21-с туспа хайыһар биригээдэтигэр кыттан Демянскай плацдармы үлтүрүтүспүтэ. 23.03.1943 с. бааһыран 1174 №-дээх ЭГ эмтэммитэ. 12.06.43 с. бааһырыытынан инбэлиит буолан эргиллибитэ. Дойдутугар колхоһугар хонуу үлэтигэр үлэлээбитэ. 1975 с. ыалдьан өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

Безменов Николай Федотович

Старшай сержант. 1913 с.т. Комсомол аатынан колхоз чилиэнэ. ЧПУ-ну бүтэрэн Арыылаахха учууталлыы олорон 15.08.41 с. ыҥырыллыбыта. 510-с СП кыттан сэриилэспитэ. 21.08.42 с. ыараханнык бааһыран 1236 №-дээх ЭГ эмтэммитэ. Инбэлиит буолан 1943 с. эргиллибитэ. Маннай Арыылаах оскуолатыгар, кэлин Мэҥэ-Хаҥалас оскуолаларыгар учууталлаабыта. 1981 с. өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

Каженкин Андрей Дмитрьевич

1925 с.т. “Комсомол”  аатынан колхоз чилиэнэ. 892-с СП, 72-с танковай полкаҕа кыттан Японияны утары сэриигэ киирсибитэ. 13.01.1948 с. дойдутугар эргиллибитэ. Бастаан Таатта оройуонугар, онтон Чурапчы оройуонугар милиция отделыгар үлэлээбитэ. Милиция майора званиеламмыта. 08.12.1998 с. өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэрдээх.

 

Карсанаев Петр Терентьевич

1923 с. т. «Комсомол» колхоз чилиэнэ. Дьокуускай к. оскуолатыгар үлэ уруогун үөрэтэ олорон 03.06.43 с. ыҥырыллыбыта. 125-с, 188-с СП кыттан сэриигэ киирсибитэ. 17.07.1943 с. ыараханнык бааһыран 3489 №-дээх ЭГ эмтэммитэ. 22.05.44 с. инбэлиит буолан эргиллибитэ. Дьокуускайга худфоҥҥа үлэлээбитэ. Дойдутугар Чурапчыга тахсан интернат-оскуолаҕа үлэ учууталынан, лесхозка үлэлээбитэ. Билигин Чурапчыга олорор РФ Худуоһунньуктарын Союһун чилиэнэ, «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

 

Попов Алексей Абрамович

1909 с.т. «Комсомол» колхоз чилиэнэ. Идэтинэн учуутал. Дойдутугар учууталлыы олорон 15.08.41 с. ыҥырыллыбыта. 115-е туспа СД кыттан сэриигэ киирсибитэ. 29.09.1942 с. Сталинградскай уобалас Городищевскай оройуоҥҥа сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ. «Хорсунун иһин» мэтээллээх.

 

Попов Степан Степанович

Сержант. 1913 с.т. «Комсомол» колхоз. Кытаанах оскуолатыгар учууталлыы олорон 20.06.1942 с. ыҥырыллыбыта. 20-с ТХБр кыттан сэриигэ политтэрийээччи быһыытынан киирсибитэ. 17.03.43 с. ыараханнык бааһырбыта. 2657 №-дээх ЭГ сыппыта. Үтүөрэн баран Демянскай плацдарм иһин сэриилэспитэ. Рота политруга. 1944 с. от ыйыгар эргиллибитэ. Чурапчы орто оскуолатыгар, ЧПУ- га учууталлаабыта. 1986 сыл сэтинньигэ ыалдьан өлбүтэ. «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллээх.

 

Потапов Константин Дмитрьевич

Старшай лейтенант. 1909 с.т.»Саҥа олох» колхоз. 1932 с. партия чилиэнэ. 1931-1933 сс. ШКМ дириэктэрэ. Москватааҕы В.И. Ленин аатынан пединституту бүтэрбитэ. Эргиллэн ЧПУ дириэктэринэн үлэлээбитэ.01.09.1941 с. ыҥырыллан 148-с авиационнай-истребительнэй полкаҕа штаб начальнигын спец-чааска көмөлөһөөччүтүнэн сулууспалаабыта. Сталинградтан Берлиҥҥэ диэри бу чааска кыттан сэриигэ киирсибитэ. 1946 с. эргиллибитэ. Дьокуускайга ЯПУ-га 11 сыл дириэктэрдээбитэ, учууталлаабыта. Республика үөрэҕин отделыгар начальнигынан үлэлии сылдьыбыта. 1996 с. муус устарга өлбүтэ. «Хорсунун иһин», «Сталинград обороната», «Берлини ылыы иһин» мэтээллэрдээх. Саха АССР үтүөлээх учуутала, ССРС норуотун үөрэҕириитин туйгуна, улуус бочуоттаах гражданина.

Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат! 

Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтара

Хаҥастан үөһээ эрээккэ: Барашков Михаил Дмитриевич, Дагданча Григорий Николаевич, Карсанаев Афанасий Терентьевич, Барашков Роман Иванович, Каженкин Петр Петрович, Сыромятников Семен Егорович

Хаҥастан аллараа эрээккэ: Попов Иннокентий  Алексеевич, Сивцев Петр Петрович, Барашков Софрон Дмитрьевич, Попов Николай Степанович, Попов Никифор Николаевич

Сэрии бэтэрээннэрэ ыһыахха

Туһаныллыбыт литература

1. Павлов, Иван Михайлович.
Албан ааттара өлбөөдүйбэт / И. М. Павлов ; [хомуйан оҥордо А. А. Захаров ; ред. сэбиэт: Я. П. Оконешников, М. Н. Матвеева, М. В. Дьячковскай ; аан тыл А. Т. Ноговицын, Я. П. Оконешников]. — Чурапчы : АУ РИО «Саҥа олох», 2016. — 294 с.

2. Павлов, Иван Михайлович.
Ааттара үйэлэргэ умнуллубат : («Чурапчы буойун уолаттара» кинигэни иккистээн, эбэн-сабан, көннөрөн таһаарыы) / И. М. Павлов ; [эрэдээктэр И. П. Пономарев]. — 2-е изд., доп., испр. — Дьокуускай : СМИК-Мастер, 2010. — 231 с., [6] л. ил., портр.

3. Попов, Семен Романович. I Хайахсыт (Арыылаах) / С. Р. Попов-Сиэдэрэй Сэмэн. — Дьокуускай : ЯНЦ СО РАН, 2005-  279, [1] с., [16] л. ил.