Аграфена Гаврильевна Кузьмина — Айаана

Аграфена Гаврильевна 1985 сыллаахха атырдьах ыйын 13 күнүгэр Чурапчы оройуонугар Дириҥ нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Дьокуускай куорат 14 №-дээх оскуолатын 2002 сыллаахха үөрэнэн бүтэрбитэ. 2002-2007 сылларга Саха государственнай университетын саха тылын филолгиятын уонна культууратын факультетыгар “литературнай үлэһит” идэтигэр үөрэммитэ. Сыллаахха Чурапчы улууһун “Саҥа олох” хаһыатыгар “Хардыы” ыччат политикатын, үөрэх отделын кэрэспэдьиэнинэн, “Хардыы” сыһыарыы таһаарар эрэдээктэринэн үлэлээбитэ. 2011 сыллаахха “Саха сирэ” хаһыакка экономикаҕа, транспортка отделын кэрэспэдьиэнинэн үлэлээбитэ. 2019 сыллаахтан «Чолбон» сурунаал эппиэттиир сэкирэтээринэн үлэлиир. Эдэр суруйааччылар Бүтүн Россиятааҕы мунньахтарын кыттыылааҕа. Ыччат Сылын түмүгүнэн «Бастыҥ эдэр суруйааччы» номинация кыайыылааҕа (2017).

         Айар үлэнэн кыра эрдэҕиттэн дьарыктанар. Бастакы суруйуулара Чурапчы улууһун “Саҥа олох” хаһыатыгар бэчээттэммиттэрэ. Бастакы хоһоонун иккис кылааска сылдьан суруйбута. Кэпсээннэрэ, хоһоонноро кэлин өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыаттарга, сурунаалларга тахсыбыта. Үөрэнэр кэмигэр “Байанай алгыһа” литературнай түмсүүгэ сылдьыбыта. Хоһоону таһынан остуоруйаҕа, кэпсээҥҥэ холонор.  Айымньылара “Саҥа олох” (Чурапчы), “Кэскил” “Эдэр саас” , “Якутская газета” (“Сайдыы аартыга” сыһыарыыта), “Кыттыс”, (“Кыым” хаһыат сыһыарыыта) хаһыаттарга, “Чолбон” сурунаалга бэчээттэммиттэрэ. Эдэр суруйааччылар XIV, XVI Өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтарын кыттыылааҕа. “Суккун сон”, “Быстах санаа туруга”, “Бытыгын быһа үктүөр диэри”, “Оптуобуска” кэпсээннэрэ 2009 сыллаахха “Араскылар” диэн эдэр суруйааччылар хомуурунньуктарыгар тахсыбыта. 2009 с. РФ Суруналыыстарын , 2017 с. РФ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ. “Киһи сүрэҕэ бэрт чараас” диэн бастакы кинигэтэ 2015 сыллаахха тахсыбыта.  

Айымньылара

Киһи сүрэҕэ бэрт чараас: кэпсээннэр. – Дьокуускай: Бичик, 2015. – 64с. – (Оо, эдэр саас!).

Суккун сон; Быстах санаа суруга; Оптуобуска; бытыгын быһа үктүөр диэри: кэпсээннэр // Араскылар: эдэр суруйааччылар айымньыларын хомуурунньуга / [хомуйан оҥордо, эрэдээксийэлээтэ Н.Е. Винокуров – Урсун]. – Дьокуускай, 2009. – с.259-270.

Уоттаах сүрэх; Моойторук; Дьүөгэлиилэр: кэпсээннэр //Ыллык: эдэр суруйааччылар айымньыларын хомуурунньуга / [хомуйан онордо киирии тылы суруйда И.И. Осипов – Уйбаан Ойуур]. – Дьокуускай , 2011. – с.63-72.

Үс солкуобайдаах кинигэ: монолог // Ыллык: эдэр суруйааччылар айымньыларын хомуурунньуга / [хомуйан оҥордо, киирии тылы суруйда И.И. Осипов – Уйбаан Ойуур ]. – Дьокуускай, 2011.- с. 72-74. Кууруссалаах элиэ хайдах өстөөхтүү буолбуттарай : кэпсээн // Саҥа олох. – Чурапчы. – 1988. – Кулун тутар 14к.

Сулустар: хоһооннор // Саҥа олох. – Чурапчы. – 1988. – Ахсынньы 5 к. – С. 3.

Эдэр саас; Түүл: хоһооннор // Саҥа олох . Чурапчы. – 1999. – Ыам ыйын 13к. – С. 3.

Айыылартан айдарыллыбыт: кэпсээн // Кыым. – 2002. – Ахсынньы 26к.

Быстах санаа суруга: кэпсээн // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2004. – Балаҕан ыйын 7 к. – С. 4.

Күн уонна ый; Сулустаах халлааҥҥа биир киэһэ: хоһооннор // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2008. – Алтынньы 18к. – С. 3.

Стадион: кэпсээн // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2008. – Алтынньы 18к. – С. 3

Суккун сон : кэпсээн // Ил Түмэн. – 2009. – Сэтинньи 12к. — С.3.

Түүн: хоһоон // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2008. – Алтынньы 18к. – С.3.

Үрүҥ түүҥҥү серенада: новелла // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2009. – Муус устар 4 к. – С. 3-4. Моойторук: кэпсээн // Чолбон. – 2011. № 8. – с. 60-62.

Уулаах уол; Саллаат бачыыҥката; Мааппыс: хоһоон // Чолбон. – 2015. — №8. – с. 29-33.

Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан

Жиркова, О. Эдэр суруйааччылыын көрсүһүү /  Оксана Жиркова // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2017. – Ыам ыйын 30к. – с.2.

Захарова, Н. Аграфена Кузьмина бастакы кинигэтэ / Наталья Захарова // Саҥа олох. – Чурапчы. – 2016. – Бэс ыйын 23к. – С.3.

Рыкунов, Н. Уоттаах сүрэх: [эдэр ааптар айымньыларын ырытыы] / Николай Рыкунов // Чолбон.- 2016. — №8. – С. 95-96.

Степанова, М. Ааҕыы – улахан туһалаах дьарык: [“Киһи сүрэҕэ бэрт чараас” кинигэ туһунан] / Марина Степанова // Забота Арчы. – 2016. – Кулун тутар 31к. – С.12.

Фомина, Т. Чараас сүрэх сэрэйимтиэ / Татьяна Фомина // Саха сирэ. – 2016.- Муус устар 26к. – С. 32.