Бэс ыйын 12 күнүгэр Хоптоҕо нэһилиэгин «Үрдэл» норуот айымньытын дьиэтигэр икки төгүл үөрүүлээх дьоро тэрээһин буолла. Олохтоох библиотека сэбиэдиссэйэ, Чурапчы улууһун норуотун маастара Марианна Прокопьевна Толстоухова кэрэ-бэлиэ үбүлүөйэ уонна суруйан таһаарбыт «Дьөһөгөй кутун иҥэринэн» диэн саҥа кинигэтин сүрэхтэниитэ ыытылынна. Бэлиэ тэрээһини Дириҥнээҕи оҕо искусствотын оскуолатын директора Айаал Новгородов иилээн- саҕалаан ыытта. Ааптар Марианна Прокопьевна кинигэ тутулун, ис хоһоонун, хайдах суруллубун сырдатан билиһиннэрдэ. Кинигэ тупсаҕай оҥоһуулаах, элбэх ахтыылартан турар уонна историяны кэрэһэлиир хаартыскаларынан ситэриллибит. Бу дьоһун үлэ нэһилиэк баһылыга Леонид Бурцев уонна нэһилиэк депутаттарын өйөөһүннэринэн 70 экземплярынан “Сайдам” кинигэ кыһатыгар бэчээттэнэн тахсыбыт.
Кинигэ 7 түһүмэҕэр саха дьонун төрүт үгэһин утумнаан сылгы иитиитинэн олохторун тухары үлэлээбит сылгыһыттар, ат баайааччылар, кинилэр уустук үлэлэрэ, ону сэргэ сүүрүк аттар, кылынан-сиэлинэн дьарыктанар талааннаах иистэнньэҥнэр, байанайдаах булчуттар тустарынан сырдатыллыбыт. Нэһилиэк баһылыга Леонид Бурцев кинигэ сүрэхтэниитинэн, үбүлүйүөнэн эҕэрдэлээн кэлбит ыалдьыттарга ааптар Марианна Толстоухова тутаах общественник буоларын, нэһилиэк сайдыытыгар дьоһун кылаатын киллэрсэн, дьону түмэн-салайан, кэскиллээх бырайыактары олоххо киллэрэн айымньылаахтык айа-тута үлэлии сылдьарын билиһиннэрдэ. Чурапчытааҕы библиотечнай ситим коллектива коллегаларын кэрэ-бэлиэ үбүлүөйүнэн, кинигэ сүрэхтэниитинэн эҕэрдэлээн алгыс тылларын анаатылар. Кинигэ сүрэхтэниитигэр Хоптоҕо дьоно-сэргэтэ, сылгыһыттар уонна кинилэр оҕолоро, аймахтара тоҕуоруһан кэлэн санааларын этэн, биир тыынынан ааҕыллар кэрэхсэбиллээх кинигэ тахсыбытын, нэһилиэк дьонун-сэргэтин үйэтитэр, ыччакка иитэр-үөрэтэр дьоһун суолталааҕын бэлиэтээн, эҕэрдэ тылларын эттилэр, махтаннылар. Марианна Прокопьевна нэһилиэнньэни, оҕону, ыччаты кинигэ баай байҕалыгар сыһыаран, ааҕыыга көҕүлээн үгүс өрүттээх сырдатар үлэни тэрээһиннээхтик ыытар.
Талааннаах, айымньылаах үлэһит хас да түмсүү салайааччыта. Ол курдук нэһилиэккэ «Хаалыктаах хаамыы», «Оһуор тойуга» фольклорнай бөлөх, “Бильярд”, библиотека иһинэн иистэнньэҥнэр түмсүүлэрэ Марианна Прокопьевна салайыытынан бэрт таһаарыылаахтык, ситимнээхтик үлэлии олороллор. Дьоро тэрээһиҥҥэ түмсүү кыттыылаахтара, үлэлээбит театрын коллектива бука бары кэлэн үөрүүтүн үллэстэн эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
“Тэтим” ыччат үҥкүү бөлөҕө, Сарыал Сивцев, Прасковья Матвеева ылбаҕай ырыалара үөрүүлээх түгэни ситэрэн-хоторон биэрдилэр. Кинигэ Хоптоҕо нэһилиэгин историятын өссө биир дьоһун салаатын кэрэһэлиир, аҕа көлүөнэ туруу үлэһит дьонун, кинилэр үлэлэрин, олохторун сырдатар, эдэр ыччакка кэпсиир, кинилэр үтүө холобурдарыгар иитэр үйэлээх бэлэх буолара саарбаҕа суох. Ити курдук «Дьөһөгөй кутун иҥэринэн» кинигэ сүрэхтэниитэ Хоптоҕо нэһилиэгэр истиҥник-иһирэхтик, сэргэхтик ааста.
