Бэс ыйын 13 күнүгэр Е.А.Борисов аатынан киин бибилэтиэкэҕэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин Аҕа дойду сэриитин (1941-1945) кыттыылаахтарын туһунан сэһэргиир «Чакырдар Аҕа дойду сэриитигэр» диэн кинигэ биһирэбилэ буолан ааста.    

Бу кинигэ 2023 сыллаахха Дьокуускай куоракка «Алаас» кинигэ кыһатыгар 500 экземплярынан, орто кээмэйинэн 176 страницалаах бэчээттэнэн тахсыбыт. Кинигэ ааптарынан 1943 сыллаахха бэс ыйын 23 күнүгэр военкоматынан ыҥырыллан 1945 сыл от ыйын 15 күнүгэр дылы Иркутскай уобаласка Усолье-Сибирское куоракка “Кожхром” собуокка оробуочайынан Үлэ фронугар үлэлээбит, 1941-1945сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин, В.И.Ленин 100 сааһын бэлиэтээһиҥҥэ килбиэннээх үлэтин иһин «Үлэ бэтэрээнэ», «Кыайыы 30,40 сылларын» юбилейнай мэтээллэрин кавалердара, 1974, 1977 сылларга социалистическай үлэ кыайыылааҕа, тохсус пятилетка ударнига, ССРС государственнай ойууру харыстааһыҥҥа сулууспата  10 сыл бэлиэлэр хаһаайыннара, кыраайы үөрэтээччи Кириллин Михаил Капитонович буолар. Кинигэни хомуйан оҥордо Михаил Капитонович Кириллин сиэнэ “Барҕарыы” фонд дириэктэрин солбуйааччы, тыл билимин хандьыдаата Мария Афанасьевна Кириллина.

Бу кинигэҕэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин Аҕа дойду сэриитин 1941-1945сс сэрии уонна үлэ фронун кыттыылаахтарын ааттарын үйэтитэр аналлаах Михаил Капитонович суруйбут хас биирдии киһи биографията, оҕолорун, аймахтарын ахтыылара, Михаил Капитоновичка аймахтарыгар, табаарыстарыгар кимиэхэ анаммытынан саллааттар суруктара наарданан киирбиттэр. Адамов Агафий Иннокентьевичтан саҕалаан Флегонтов Михаил Петровичка дылы алфавит бэрээдэгинэн барыта 99 сэрии уонна үлэ фронун кыттыылаахтара киирбиттэр. Хас биирдии саллаат хаартыската киллэриллибитэ уонна сыһыарыы быһыытынан 1930 сылтан билиҥҥи кэмҥэ дылы барыта 67 хаартыска киллэриллибитэ кинигэ ис хоһоонун ситэри арыйар. Бу кинигэ ааҕааччыга, ыччакка тиийэрэ, аҕа саастаах аймах-билэ дьоммут, биир дойдулаахтарбыт иннигэр ытык иэспит буолар диэн этиллибит. Ааптар бухгаалтар үөрэхтээх буолан хаһаайыстыбаннай-экономическай туруктарын кэпсиир, Сэриигэ уонна Үлэ фронугар сылдьан өлбүттэр, сураҕа суох сүппүттэр испииһэктэрин, Сэриигэ баас ылан, оһоллонон, ыалдьан кэлбит дьон, Сэрии бүппүтүн кэннэ дойдуларыгар демобилизацияланан төннүбүттэр испииһэктэрин табылыыссаларынан көрдөрбүт.

Чурапчы улууһун бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ М.Н.Матвеева Чакыр нэһилиэгиттэн сэриигэ ыҥырыллан барбыт, эргийэн кэлбит саллааттар характарыыстыкаларын суруйан саҕалаабытын бу кинигэҕэ ситэриллибитинэн Мария Афанасьевнаҕа махтанна. “Чакыр нэһилиэгэ” тыа сирин түөлбэтин баһылыга К.И.Лебедев аҕата бу кинигэ тахсарыгар  И.К.Лебедев 96 хаартыска хомуйан биэрбит эбит. К.И.Лебедев киин бибилэтиэкэҕэ кинигэ бэлэх уунна. Чакыр нэһилиэгэр Александра Михайловна Кириллина “Төрүт ситим”кэлим  бырайыак иһинэн үлэлиир “Ыал тыына” диэн бырайыага олоххо киирэн хаһыс да сылын үлэлиир. К.И.Лебедев сыл түмүгүнэн таһаарыылаах үлэлэр түмүктэринэн «За вклад реализации проекта» диэн бэлиэни А.М.Кириллинаҕа туттарда. Кэлбит ыалдьыттар М.В.Дьячковскай И.М.Павлов эшелоннай кинигэтигэр бэлиэтэммит 120 киһиттэн 110 киһитэ чурапчылар буолалларын, Бессмертнай полкаҕа сэриигэ сылдьыбыт буойуннары көрдүүргэ бу кинигэ олус туһалааҕын эттэ. Кинигэни хомуйан оҥорбут М.А.Кириллина кинигэ хайдах оҥоһуллубутун,ааптар хоһооннордоох тэтэрээттэрин,саллааттар суруктарын, Михаил Капитонович бу кинигэ рукопиһын 3 экземплярынан оҥорон хаалларбытын туһунан сырдатта. М.Е.Филиппова кинигэҕэ киирбит буойуннар тустарынан слайдаҕа көрдөрөн кэпсээтэ. В.К.Еремеева абаҕата Еремеев К.Е.-II бу кинигэҕэ киирбитин, кини сэрии иннинэ илиинэн ырыанньыгы суруйбутун туһунан иһитиннэрдэ. Ааҕааччыны кытта үлэлиир салаа сэбиэдиссэйэ М.Н.Кузьмина кинигэ ис тутулун ырытта. Улуус атын нэһилиэктэриттэн сэриигэ барбыт, эргийэн кэлбит саллааттарын туһунан ханнык кинигэлэр баалларын иһитиннэрии оҥордо. Уонна кэлбит аймах-билэ дьоно ахтан-санаан аастылар.Тэрээһини иилээн-саҕалаан ыыттылар Россия Бочуоттаах тутааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх тутааччыта, Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо Афанасий Михайлович Кириллин  уонна кини төрөппүт кыыһа Мария Афанасьевна Кириллина.

Түмүгэр кэлбит ыалдьыттарга, кинигэ тахсарыгар күүс-көмө буолбут дьонноругар, Е.А.Борисов аатынан киин бибилэтиэкэҕэ барҕа махталларын тиэртилэр.